O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti qo‘l yozma huquqida

2.2. ELEKTR BILAN PAYVANDLASh POSTLARINING TURLARI 

Texnologik  protsessga  (payvandlanadigan  materialning  markasiga  va 

elektrod  qoplamasining  turiga)  ko‘ra  payvandlash  ishlari  o‘zgaruvchan  yoki 

o‘zgarmas tok bilan bajariladi. Uzgarmas tokning o‘zgaruvchan tokdan afzalligi 

shundaki,  o‘zgarmas  tokda  yoy  stabilroq  yonadi  va  binobarin,  payvandlash 

protsessi, ayniqsa, kuchsiz toklarda osonroq boradi. 

Payvandlash  postlariga  o‘zgaruvchan  tok  maxsus  transformatorlardai, 

o‘zgarmas tok esa o‘zgartirgich va to‘g‘rilagichlardan beriladi. 

5 rasm, a da o‘zgaruvchan tok bilan (TS tipidagi transformatordan) elektr 

yoyi  vositasida  (qo‘l  bilan)  payvandlash  postining  printsipial  elektr  sxemasi,  5 

rasm, b da esa bunday postning umumiy ko‘rinishi ko‘rsatilgan. 220 yoki 380 v 

kuchlanishli o‘zgaruvchan tok tarmoq 1 dan rubilnik 2 va saqlagich 3 orqali tok 

manbai  —  payvandlash  transformatori  4  ga  beriladi,  bu  erda  tok  yoy  hosil 

bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan 60—75 v kuchlanishgacha transformatsiyalanadi va 

---

24 

 

payvandlash simlari 5 orqali qisqich 6 va elektrod tutqich 7 orqali buyum 5 ga 

beriladi.