Kalorimetriya

Ishning tafsiloti. 

 

9-10 g kukun qilib maydalangan mis kuporosini chinni chashkaga 

solinadi va to oq rangli suvsiz tuz hosil bo`lgunicha qizdiriladi. So`ngra 

uni probirkaga o`tkazib darhol og’zini probka bilan zich qilib berkitiladi. 

Tuz  sovigandan  so`ng  undan  a  (g)  massada  namuna  olib  uning  300  g 

suvda erishidagi harorat o`zgarishi yuqoridagi tartibda aniqlanadi. 

 

Mis  sulfatning  erishi  issiqlik  ajralib  chiqishi  bilan  borishini 

hisobga  olib  Bekman  termometrini  simobli  meniski  shkalasining  pastki 

qismida turadigan qilib rostlanadi.  

 

Kalorimetr doimiysi K va tajribada olingan natijalar asosida suvsiz 

tuz va uning kristalgidratini erish issiqligi 

---

m

t

K

Q

эриш





 

formuladan hisoblab topiladi. 

 

Erish issiqligi bo`yicha olgan natijalaringizni ma`lumotnomada 

berilganlar bilan taqqoslab ko`rish uchun suvning 1 mol tuzga muvofiq 

keladigan mollar sonini hisoblab topish zarur. 

Laboratoriya ishi №  

Kristalgidratlarning hosil bo`lish issiqligini aniqlash 

Tuzning gidratlanish issiqligini hisoblab topish uchun 1 mol suvsiz tuz 

va uning kristalgidratining erish issiqligini aniqlash zarur. Ularni topish 

uchun esa muayyan massadagi tuzning erishi paytida  harorat 

o`zgarishini aniqlash kerak bo`ladi. 

 

Ishni bajarish uchun 6 -rasmdagidek qurilma yig’iladi. Yaxshilab 

maydalangan mis kuporosidan tahminan 8 g o`lchab olinadi va uni 

probirkaga (ampulaga) solinadi. So`ngra olingan namuna o`zida qancha 

massada suvsiz tuz a(g) va suv v (g) tutishi hisoblab topiladi. Oldindan 

massasi o`lchangan stakanga 300 g suv solinadi va qaytadan 0,1 g 

aniqlikda massasi o`lchanadi. Mis kuporosining erishi issiqlik yutilishi 

bilan kechishini hisobga olib Bekman termometrini shunday rostlash 

kerakki bunda simob meniski shkalaning yuqorigi qismida joylashishi 

lozim. Shundan so`ng tuzli probirka (ampula) idishning qopqog’iga 

o`rnatiladi. Dastlabki, asosiy va yakuniy davrlardagi harorat o`zgarishi 

aniqlanadi va grafik (6 -rasm) orqali tuzning erishidagi harorat 

o`zgarishiga tuzatish topiladi. 

 

Kristallogidratning hosil bo`lish issiqligi Q ni  topish uchun: 

Q=Q

suvsiz

 - Q

krist 

  tenglamadan foydalaniladi. 

O`lchash natijalarini yozish tartibi  

 

KNO

3 

CuSO

4 

CuSO

4

 

·5H

2

O 

Bo’sh probiraning massasi 

 

 

 

---

Probirkaning tuz bilan birga massasi   

 

 

Tuzning massasi 

 

 

 

Dyuar idishining massasi (g

1

) 

 

 

 

Idishning  suv  bilan  birga  massasi 

(g

2

) 

 

 

 

Suvning massasi (g

2 

– g

1

) 

 

 

 

O’lchashlar (0,5 minintervaldagi) 

 

1  2  3  4  5  6  7  8  9  10 

Suvning harorati 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KNO

3

 eritmasining harorati   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kalorimetrdagi 

suvning 

harorati 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CuSO

4

 eritmasining harorati   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kalorimetrdagi 

suvning 

harorati 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CuSO

4

  ·5H

2

O  eritmasining 

harorati