Dinlari tarixi

FAOLLASHTIRISH UCHUN  
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1.  Yahudiylarning Markaziy Osiyoga kirib kelishi qachondan boshlangan?
2.  Yahudiylarning qadimda Markaziy Osiyoda yashaganini ko‘rsatuv-
chi topilmalar qachon va qayerdan topilgan hamda ular qaysi davrga 
tegish li?
3.  Markaziy Osiyodagi yahudiylar nima uchun «Buxoro yahudiylari» deb 
ataladi?
YAHUDIYLIK
5-§
DIN TARIXIDAN
Yahudiylik dunyodagi eng qadimiy dinlardan biri 
bo‘lib, taxminan, miloddan avvalgi 2-mingyillikda 
Yaqin Sharqda paydo bo‘lgan. U faqat yahudiy xalqiga 
xos millat dini hisoblanadi. Abu Rayhon Beruniy o‘zi-
ning «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» kito-
bida yahudiylar nomi somiy tillardagi «hoda», ya’ni 
«tav ba qilmoq, tavba qilganlar» so‘zidan kelib chiqqan, 
degan fikrlar mavjud ekanini aytib o‘tgan. Keng tarqal-
gan fikrga ko‘ra esa, «yahudiy» so‘zi Ya’qub payg‘am-
barning o‘g‘li Yahudo nomidan olingan.
Yahudiy xalqining yana bir nomi Banu Isroildir. «Is-
roil» so‘zi Ya’qub payg‘ambarning ikkinchi nomi bo‘lib, 
«banu»-bolalar deb tarjima qilinadi. Demak, Banu Isroil 
nomi «Isroil avlodlari» ma’nosini beradi. 
Rivoyatlarga ko‘ra, Ya’qub payg‘ambarning 12 o‘g‘li bo‘lib, ular­
ning to‘rtinchisi Yahudo edi. 12 o‘g‘ildan keyinchalik 12 ta qabila 
tarqaldi. Yahudo avlodlari bo‘lgan yahudiylar boshqa qabilalarni 
o‘zlariga bo‘ysundirdilar. Shundan so‘ng bu qabilalarning barcha­
si «yahudiy» deb atala boshladi.
Fanlarning 
foydasi — ular 
yordamida 
oltin va kumush 
to‘plash emas, 
balki insoniylik 
va donishmand-
likka erishishdir.