118
1.Tugri turtburchakning yuzi uzgarmasga tyeng. Uning pyerimyetri eng katta bulishi
uchun turtburchak kanday bulishi lozim?
a) Tugri burchakli parallyelyepipyed asosi kvadrat bulib uzgarmas xajmga ega. Uning sirti
yuzasi eng katta bulishi uchun parallyelyepipyed kanday bulishi kyerak?
b) Barcha doiraviy silindrlar orasida eng kichik tula sirtga ega bulganini toping.
v) Tugri burchakli parallyelyepipyed uzgarmas xajmga ega. Sirti yuzi eng kichik bulishi
uchun uning ulchovlari kanday bulishi lozim?
3.Masalani maxsuslashtirish umumlashtirishga tyeskari masala bulib, yechilgan masalaning
biror maxsus xolini karab chikishni talab etadi. Masalan, yukoridagi yasashga gyeomyetrik
masala “ Tyeng tomonli uchburchakni uchta balandligi asoslari buyicha tiklang” dyeb
maxsuslashtirilishi mumkin.
4. Masalaning byerilganlarini saklagan xolda yangi xulosalar chikarishga olib kyeluvchi
masalalar tuzishga urgatishda byerilgan masalalar natijasi bulgan yangi xulosalarni chikarish
orkali yangi masalalarga kyelish mumkinligiga imkon byeradi.
Masala. Xar kanday trapyesiyada asoslari urtalari va trapyesiya yon tomonlari yotuvchi tugri
chiziklar kyesishish nuktasi bir tugri chizikda yotishini isbotlang.
a) Xar kanday trapyesiyada asoslar urtalari va diagonallari kyesishish nuktasi bir tugri
chizikda yotishini isbotlang.
b) Xar kanday trapyesiyada asoslari urtalari va asoslariga parallyel bulgan yon tomonlari
orasidan utuvchi xar kanday kyesma urtasi bir tugri chizikka tyegishli bulishini isbotlang.
Buni yana davom ettirib, trapyesiya asoslari urtalaridan utuvchi tugri chizik ba’zi xossalari
xakida suxbat utkazish mumkin.
5. Masalani tyeskarilash, ya’ni byerilganlar va noma’lumlar urnini almashtirish ukuvchilarga
matyematik masalalar tuzilishini tushunish-lariga, tyeskari tyeoryemalarni bayon etish va
isbotlashga urgatishga yordam byeradi. Shuningdyek, ukuvchilarning zarur va yetarli shartlarni
urganishlariga imkon byeradi.
Masala. Parallyelogrammda karama-karshi tomonlar tyeng.
a) Agar kavarik turtburchakda karama-karshi tomonlar juft-juft tyeng bulsa, bunday
turtburchak parallyelogramm.
Bu yerda parallyelogramm xossalari va byelgilari xakida suxbat utkazib,
parallyelogramm ga turlicha ta’riflar byerish mumkinligini aytib utish mumkin. Xar bir byelgini
parallyelogramm uchun ta’rif sifatida kabul kilish mumkinligini ta’kidlash lozim. Masalani
tyeskarisini ifodalashda ukuvchilar bilimlari chyegarasidan chikib kyetmaslikka aloxida e’tibor
karatilishi lozim.
Shunday kilib, masalalar bilan ishlashda kursatilgan xar bir usullarni uz urnida kullash
ukuvchilarning masalalar ustida ijodiy ishlashlariga ijodiy ta’sir kursatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: