Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc



Download 1,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet193/276
Sana04.07.2021
Hajmi1,14 Mb.
#109215
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   276
 
12.3.19. “Maktuboti Temuriya” 
“Maktuboti Temuriya” h’ozirda Wzbekiston Respublikasi Fanlar 
Akademiyasi Sharqshunoslik instituti qwlёzmalar fondida 2278 raqam ostida 
saqlanaёtgan, 191 varaqli XU1 asrda kitobat qilingan maktublar majmuasining 
nomidir.  
Eronlik olim Abulh’usayn Navoiy mazkur majmuaga Eron, Turkiya, 
Oxarbayjon va Fors h’ukmdorlarining xatlarini h’am qwshib, 1991 yili “İsnod va 
maktuboti tarixi Eron (az Temur to shoh’ İsmoil” nomi bilan nashr etgan. 
Mazkur twplamga Amir Temur va temuriylar (Shoh’ruh’, Sulton Husayn va 
boshqalar)ning Fors, Ozarbayjon, İroq va Turkiya h’ukmdorlari bilan 
ёzishmalari jamlangan. 
Bu ёzishmalar Amir Temur va temuriylarning mazkur mamlakatlar bilan 
bwlgan siёsiy munosabatlari tarixini wrganishga, xususan Amir Temurning 
1381-1404 yillari Eron, İroq, Ozarbayjon, Suriya va Turkiya ustiga qilgan 
h’arbiy yurishlarining saboqlarini twg’ri anglashga ёrdam beradi. 
Mazkur twplam Haydar va Er wg’lining “Majmuayi munshaot”, xoja 
Shah’obiddin Abdulla Marvaridning “Munshaot”, Frudunbekning “Munshaoti 
Fridunbek” asarlariga h’am asoslangan. 
“Maktuboti Temuriya” xurosonlik mashh’ur shayx, Amir Temurning 
pirlaridan biri Zayniddin Abubakr Taybodiy (1395 yili vafot etgan0ning wz 
muridi amir Temurga ywllagan bir tarixiy maktubi bilan boshlanadi. Amir 
Temur bu maktubni “Temur tuzuklari”ning “Tadbirlar va kengashlar” deb 
atalgan birinchi maqolasida keltirgan. “Tuzuklar”da keltirilgan mazkur maktub 
h’aqida, xususan, mana bularni wqiymiz: “Pirim Zayniddin Abubakr Taybodiy 
menga  ёzmishlarkim, “Abulmansur Temur saltanat yumushlarida twrt ishni 
qwllasin, yani 1) kengash; 2) mashvarutu maslah’at; 3) h’ushёrligu 
maloh’azakorlik; 4) eh’tiёtkorlik. Chunki kengash va mashvaratsiz saltanatning 
                                                 
71
 Ўша жойда. 
 


 
158
barcha qilgan ishlari va (podshoh’ning) aytgan gaplari xato bwlgan. Unday 
podshoh’ni joh’il odamga qiёslash mumkin. Uning swzlari va qilmishlari boshga 
pushaymonlik va nadomat keltirgan. Shunday ekan, saltanatni boshqarishda
mashvarutu maslah’at va tadbir bilan ish yuritgin, toki oqibatda nadomat chekib, 
pushaymon bwlmagaysan. Yana shuni h’am bilginkim, saltanat ishlarining bir 
qismi sabru toqat bilan bwlgay, yana bir qismi esa bilib-bilmaslikka, kwrib-
kwrmaslikka solish bilan bitur. (Xullas) tadbirlardan ogoh’ qilingandan keyin 
shuni h’am aytish joizdurkim, qatiylik, sabr-toqat, chidamlilik, h’ushёrlik, 
eh’tiёtkorlik va shijoat bilan barcha ishlar amalga oshirilgay. Vassalom.”Amir 
Temur pirining bu wgitlariga umr bwyi, butun faoliyati davomida amal qildi. 
“Bu maktub,-deb ёzadi h’azrat soh’ibqiron,-menga ywl boshlovchi yanglig’ 
rah’namolik qildi. U menga saltanat ishlarining twqqiz ulushini mashvarat, 
tadbir va kengash bilan, qolgan bir ulushini esa qilich bilan bajo keltirilishini 
anglatadi”
72

“Twplam”dagi quyidagi maktublar Amir Temurning Eron(Fors), 
Ozarbayjon va Turkiyaga nisbatan 1381-1404 yillarda olib borgan siёsatini va 
nomlari sanab wtilgan mamlakat h’ukmdorlarining Amir Temurga qarshi h’arbiy 
ittifoq tuzish xususida olib borgan siёsatini tushunishda ёrdam beradi: 
İroq h’ukmdori Sulton Ah’mad jaloir (1382-1410)ning Fors h’ukmdori Muzaffariy 
Shoh’ Shujo (1359-1384 yy.)ga ёzgan maktubi; 
Ozarbayjon h’ukmdori Qora Yusuf (1389-1420)ning Yildirim Boyazid I (1389-1402) 
ga ywllagan maktubi; 
Yildirim Boyazid I ning Qora Yusufga javob maktubi; 
Shoh’ Shujoning birodarzodasi Shoh’ Mansur (1387-1393) ning Yildirim Boyazid I 
ga ёzgan xati; 
Yildirim Boyazid 1 ning Shoh’ Mansurga javob maktubi; 
Amir Temur kwragonning  Gilon h’okimi Mir Said Aliga maktubi
Sultoni Azam Amir Temur kwragonning Sayyid Ali Kiё buzurgga (Gilon) yuborgan 
xati; 
Sayyid Ali Kiё buzurgning Amir Temurga ёzgan javob xati; 
Amir Temur kwragonning Bag’dod podshosi Sulton  Ah’mad Jaloirga ywllagan 
maktubi; 
Bag’dod podshosi Sulton  Ah’mad Jaloirning h’azrat Amir Temurga javob maktubi; 
Amir Temur kwragonning Misr podshosiga ёzgan maktubi; 
Sulton Ah’mad jaloirning Yildirim Boyazid 1 nomiga ywllagan maktubi; 
Yildirim Boyazid 1 ning Sulton Ah’mad Jaloirga yuborgan javob xati; 
Qora Yusuf qoraqwyunluning Yildirim Boyazid 1ga yuborgan nomasi;  
Amir Temurning Yildirim Boyazid 1ga ywllagan ywllagan birinchi maktubi; 
Sulton Yildirim Boyazid 1 ning Amir Temurga gustoxona javob xati; 
Amir Temurning Rum qaysariga ёzgan ikkinchi maktubi; 
Rum podshosi Yildirim Boyazid 1 ning Amir Temurga ёzgan javob xati; 
Amir Temurning Rum qaysari Yildirim Boyazid  1ga ywllagan uchinchi maktubi; 
Yildirim Boyazid 1 ning Amir Temurga javob maktubi; 
                                                 
72
 “Темур тузуклари”.-Тошкент: 1996, 25-бет.
 


 
159
Amir Temurning Sulton Boyazidga ywllagan twrtinchi maktubi
Sulton Yildirim Boyazid 1 ning h’azrat Amir Temurga ywllagan javob maktubi; 
Amir Temurning Yildirim Boyazid 1ga sulh’ taklif qilib Marog’adan jwnatgan 
maktubi; 
Sulton Boyazidning Amir Temurga yuborgan javob xati
73

 

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   276




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish