Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"


Kreditning asosiy tamoyillari



Download 3,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet147/156
Sana04.07.2021
Hajmi3,13 Mb.
#108947
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   156
Bog'liq
bank ishi

Kreditning asosiy tamoyillari: 
Kredit  munosabatlari  ma`lum  tamoyillarga  asoslanadi. Iqtisodiy  kategoriya  sifatida 
kredit quyidagi tamoyillarga ega: 
Kreditning  qaytarilishi.  Bu  tamoyil  kreditning  umumiy  belgisi  hisoblanadi,  lekin  u  o`z-
o`zidan  vujudga  kelmaydi.  U  moddiy  jarayonlarga,  qiymat  aylanishining  tugashiga 
asoslanadi.  Ammo  doiraviy  aylanishning  tugashi  –  bu  qaytarib  berish  emas,  qaytarib 
berish  uchun  zamin  tayyorlash  hisoblanadi.  qaytarib  berishlik  obyektiv  belgi  hisoblanadi 
va bu tamoyil boshqa iqtisodiy kategoriyalardan, shu jumladan moliyadan farq qiladi. 
Kreditning  bu  tamoyili  amaliyotda  kredit  va  undan  foydalanganlik  uchun  foiz 
summasini kredit bergan muassasa hisobiga ko`chirish yo`li bilan to`lanadi. Shu yo`l bilan 
banklar  kredit  resurslarini  qayta  tiklanishini  ta`minlaydi.  Sobiq  ittifoq  davrida 
«qaytarilmaydigan  ssuda»  tushunchasi  mavjud  bo`lib,  u  qishloq  xo`jaligida  ham  keng 
tarqalgan edi. Bu banklarni korxonalar moliyaviy ahvolini hisobga olmagan holda berilib, 
aslida u budjet subsidiyasining qo`shimcha shakli sifatida namoyon bo`ladi. 
  Kreditning  muddatliligi.  Bu  kreditning  ma`lum  muddatga  berilishini  anglatib,  u 
qisqa  va  uzoq  mudatli  kreditga  bo`linadi.  Bu  muddat  qarzdor  uchun  xohlagan  muddatda 
emas,  balki  u  shartnomada  belgilangan  muddat  hisoblanadi.  Kreditning  o`z  vaqtida 
qaytarilishi  ikkala  tomon  uchun  ham  muhim  hisoblanadi.  Qarz  bergan  tomon  uchun 
kreditni o`z vaqtida foiz bilan qaytarilishi  uni yana kreditga berish imkoniyatini yaratadi,  
qarzdorni  esa  shartnomada  ko`zda  tutilgan  jazo  choralaridan  ozod  etadi.    Kreditning 
muddatliligi  kelib  tushuvchi  boyliklarning  tejamli  va  qayta  ishlatish  muddatiga,  ishlab 
chiqarilgan  mahsulotning  jo`natish  muddatiga,  tovarlarni  sotish  muddatiga  va  pirovard 
natijada aylanma mablag`larning doiraviy aylanishining tezligiga bog`liqdir. 
Kreditning tovar-moddiy boyliklar bilan ta`minlanganligi. Bu tamoyilning mohiyati 
shuki,  bunda  xo`jalik  aylanmasida  ishtirok  etuvchi  bank  mablag`larining  bir  so`miga 
muayyan boyliklarning har bir so’mi  qarama-qarshi turishi kerak. Berilgan kreditlar tovar-
moddiy  boyliklari  va  ma`lum  xarajatlar  bilan  ta`minlangan  bo`lishi  kerak. 
Ta`minlanmagan  kreditlarning  berilishi  kreditlarni  bankga  qaytib  kelmasligiga  sabab 
bo’ladi.  Buning  uchun  hozirgi  sharoitda  qarz  oluvchilar  bankga  tovar  yoki  tovar 
xujjatlarini, mulkni garovga qo`yadi.  Kredit varrant (garov uchun  xizmat  qiluvchi xujjat) 
yoki uchinchi shaxs kafolati asosida ham berilishi  mumkin.  
 To`lovlilik.  Bu  tamoyilga  asosan  korxonalar  foydalanilgan  qarz  mablag`larini 
hisoblangan foizi bilan to`liq o`tkazadilar. Kredit uchun haq to`lashning iqtisodiy mohiyati 
qarz  beruvchi  va  qarz  oluvchi  o`rtasidagi  qo`shimcha  olingan  foydaning  taqsimlanishini 


273 
 
qayd  qilishda  namoyon  bo`ladi.  Hozirgi  sharoitda  ssuda  foizi  miqdori  shartnomada  o`z 
aksini topadi va u kreditlashning o`rtacha normasi va bank marjasidan tashkil topadi. 
 Kreditning  maqsadliligi.  Bu  shu  bilan  bog`liqki,  qarz  oluvchi  olingan  kreditni 
ma`lum  maqsadga  (tovar  moddiy  boyliklar  sotib  olish,  ishlab  chiqarish    xarajatlarini  
qoplash va boshqalar) yo`naltirilgan bo`lishi zarur. Bu maqsadlar kredit beruvchi va kredit 
oluvchi o`rtasida tuzilgan shartnomada o`z aksini topadi. Korxona olgan kreditni faqatgina 
kredit  shartnomasida  ko`rsatilgan  ishni  bajarishga   (sotib  olishga  va  boshqalar)  sarflashi 
kerak.  

Download 3,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish