Toshkent davlat sharqshunoslik instituti iqtisodiyot nazariyasi

6.Ehtiyojlarni qondirish vositalari va usullari 
Yuksalib bohayotgan ehtiyojlarni qondirishning birdan­bir vositasi ishlab chiqarishdir. 
Ammo  mahsulot  va  xizmatlarni  yaratishning  o‗zi  hali  ehtiyoj  qondirilganini  bildirmaydi. 
Yaratilgan  moddiy  va  nomoddiy  ne‘matlar  iste‘molga  yetib  borgandagina  bunga  erishiladi. 
Yaratilgan mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchilarning o‗zlari iste‘mol etishlari shart 
emas,  bu  ko‗p  hollarda  yuz  bermaydi  ham.  Shu  sababli  ular  ayrboshlash  orqali  iste‘molga 
kelib tushadi, ya‘ni iste‘molchilarga kerakli mahsulotlar ayrboshlanib, ehtiyoj qondiriladi. 
To‗xtovsiz  yuksalib  boradigan  ehtiyojni  qondirish  uchun  kamyob  resurslar  oqilona 
ishlatilishi  shart.  Ammo  resurslardan  samarali  foydalanish  darajasi  ularning  kamyobliligi 
darajasiga  teskari  mutanosib  bo‗ladi.  Resurslar  qisqargan  sari  ulardan  to‗laroq  foydalanish 
zarurati kelib chiqadi. 
1. 
Yuksalayotgan  ehtiyojning  uni  qondirish  vositasi  bilan  aloqasi  ikki  yoqlama 
bo‗ladi: 
2. 
Ehtiyojning miqdoran ortib borishi resurs birligidan ko‗proq iste‘mol buyumlari 
olishni talab qiladi.  
3. 
Ehtiyoj  tarkibining  yangilanishi  resurs  birligidan  ko‗p  xildagi  mahsulot  olishni 
talab qiladi. 
Resursning bir mahsulot uchun ko‗p sarflanishi, uni boshqa mahsulot ishlab chiqarishdan 
ko‗proq ajratib olishni talab qiladi. 
Ehtiyojlarning  uzluksiz  yuksalishi  iqtisodiy  o‗sishning  to‗xtovsiz  borishini  talab  qiladi. 
Ehtiyojni  to‗laroq  qondirish  uchun  iqtisodiy  o‗sish  yuksak  samarali  bo‗lmog‗i  zarur.  Resurslar 
sarfining birligidan olingan natija ko‗paysa, ehtiyoj yaxshiroq qonadi va aksincha. Resurslarning 
tejalishi ular sarfining yaratilgan mahsulot va xizmatlar birligiga nisbatan qisqarishi demakdir.  

---

 
 
22 
 
Ishlab  chiqarish  rivojlangan  joyda  ehtiyoj  ham  yaxshi  qondiriladi.  Uni  iste‘mol  hajmi 
ishlab chiqarishga bog‗liq ekanligidan ko‗rish mumkin. 
Ehtiyojlarning naqadar qondirilib borishini turmush darajasi ifoda etadi. Turmush darajasi 
aholi  ehtiyojlarining  qondirilish  me‘yoridir.  U  birinchidan,  ehtiyojning  yuksalishi,  ikkinchidan, 
ishlab chiqarish uni qondirishga qanchalik qodir ekanligini bildiradi.