Microsoft Word qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari

Vujudga  keltirgan        mamlakatiga    ko‘ra  qurilish  tashkilotlarida 
ishlatiladigan  materiallar  mahalliy  materiallar  va  xrijdan  keltirilgan  materiallarga 
bo‘linadi. 
Materiallar  hisobini  to‘g‘ri  yuritishning  muhim  shartlaridan  biri  bo‘lib  ular 
qiymatini  to‘g‘ri  baholash  hisoblanadi.  Respublikamizning  4-son  BHMS  «Tovar-
moddiy  zahiralar»ga  muvofiq  qurilish  tashkilotlarida  materiallarning  hisob  bahosi 
bo‘lib  ularning  tannarxi  hisoblanadi.  Qurilish  materiallarining  tannarxi  ularning 
kelib tushish  manbasiga ko‘ra turli elementlardan tashkil topadi. Chunonchi, sotib 
olingan  materiallarning  tannarxi  o‘z  ichiga    ularning  sotib  olish  baholaridagi 
qiymatini  hamda  sotib  olishga  doir  barcha  qo‘shimcha  harajatlar  (tashib  keltirish, 
bojxona to‘lovlari, sertikatlash, brokerlarning xizmat haqlari va boshqalar)ni  oladi. 
Sotib  olishda  to‘langan  qo‘shilgan  qiymat  solig‘i  (QQS)  summasini  materiallar 
qiymatiga  qo‘shish  yoki  qo‘shmaslik  qurilish  tashkilotining  bu  soliqning 
to‘lovchisi  yoki  to‘lovchisi  emasligiga  bog‘liq.  QQS  to‘lovchi  qurilish 
tashkilotlarida  ta’minotchilarga  (bojxonaga)  to‘langan  QQS  summasi  materiallar 
qiymatiga  kiritilmaydi,  balki  byudjetga  to‘lanadigan  QQS  summasini  topishda 
kamaytirishga 
olib 
boriladi. 
Ixchamlashtirilgan 
soliq 
rejimida 
faoliyat 
ko‘rsatayotgan  qurilish  tashkilotlarida  sotib  olishda    ta’minotchilarga  (bojxonaga) 
to‘langan QQS summasi bevosita materiallar qiymatiga (tannarxiga) kiritiladi. 
O‘z  ishlab  chiqarishidan  olingan  materiallar  tannarxi  ularni  ishlab  chiqarish 
bilan bog‘liq barcha moddiy, mehnat va boshqa harajatlardan tashkil topadi. Bunda 
bir  birlik  materialning  o‘rtacha  tannarxi    kalkulyatsiya  qilish  yo‘li  bilan  qurilish 
materialini  ishlab  chiqishga  sarflangan  harajatlarning  jami  summasini  jami  ishlab 
chiqilgan materialning miqdoriga bo‘lish  orqali topiladi. 
Ta’sischilardan olingan hamda beg‘araz (bepul) kelib tushgan materiallarning 
tannarxi  deganda  ularning  shartnomalarda  ko‘rsatilgan  baholardagi  qiymati 
tushuniladi.  

---

Turli 
manbalardan 
olingan 
materiallar 
omborlarda 
va 
qurilish 
maydonchalarida FIFO, AVEKO yoki bir o‘zini identifikatsiyalash usullaridan biri 
asosida hisoblangan qiymati (tannarxi) bo‘yicha hisobdan chiqarib boriladi. 
FIFO  usulda  qurilish  materiallarining  chiqimi  (qurilish  ishlariga  sarfi  va 
boshqa  chiqimlari)  ularning  kelib  tushish  ketma-ketligidagi  qiymati  (tannarxi) 
bo‘yicha  amalga  oshiriladi.  Masalan,  200_  yil  1  may  holatiga  omborda  10  tonna 
har bir tonnasining kirim bahosi 80000 so‘m bo‘lgan jami 800000 so‘mlik sement 
mavjud bo‘lgan, may oyida ularning tushumi quyidagicha bo‘lgan deylik: