A. X. Vаxidov, D. A. Abdullaеva

8.2. Proporsional rostlagichlar. 
Proporsional rostlagichlar deganda rostlovchi organning rostlanuvchi 
parametri va topshirilgan miqdor orasidagi farqqa nisbatan proporsional siljishi 
tushuniladi. Rostlanuvchi parametrning vaqt bo’yicha o’zgarishi va rostlovchi 
organning siljishi bir qonun bo’yicha amalga oshadi. Rostlanuvchi parametrning 
har bir miqdoriga rostlovchi organning ma’lum bir holatiga mos keladi.
 
PR 2.5 proporsional rostlagich. PR 2.5 rostlagich rostlanuvchi parametrni 
berilgan kattalikda  ushlab turish maqsadida chiqishda ijro etuvchi mexanizmga 
ta’sir etuvchi uzluksiz signal olish uchun mo’ljallangan. Asbob ikkilamchi 
asbobning qo’l bilan topshiriq bergichi yoki standart pnevmatik signalli boshqa 
qurilmadan masofadan turib topshiriq oluvchi rostlagichdan iborat (8.1-rasm). 
 
Rostlagich ikkita taqqoslash elementlari 1va 3, drosselli summator 2, quvvat 
kuchaytirgichi 4, uchiruvchi rele 5, qo’l bilan topshiriq bergich 6 lardan iborat. 
Тopshiriq bergich va o’lchov asbobolaridan kelgan  R
t
 va R
3
  signallar taqqoslash 
elementi 1 ning membranalariga ta’sir etadi (manfiy kamera V, musbat kamera B) 
va teskari aloqa membranalarida  havo bosimi hosil qilgan kuch (kamera A) bilan 
muvozanatlashadi. 

---

 
138
8.1-rasm. PR  2.5 proporsional rostlagichning prinsipial sxemasi. 
 
8.2-rasm. Proporsional-integral rostlagichning prinsipial sxemasi. 
 
 
 
8.3. –rasm. Avvaldan ta’sir rostlagichi sxemasi – PF-2.1  
 
Тaqqoslash elementi 1 ning R
1
 chiqish bosim o’tkazuvchanligi  
β bo’lgan 
drosselli summator 2 ning rostlanuvchi drosseli orqali taqqoslash elementi 3 ning a 

---

 
139
kamerasiga boradi, xuddi shu  kameraga o’tkazuvchanligi  
α  bo’lgan drosselli 
summator  2 ning o’zgarmas drosseli  orqali  R
chiq
=R
IV
    
chiqish bosimi ham keladi. 
Тaqqoslash elementi 3 ning chiqish bosimi quvvat kuchaytirgichi yordamida 
kuchaytiriladi hamda ikkinchi taqqoslash elementi bilan manfiy teskari aloqada 
bo’ladi. Sistemada hosil bo’ladigan avtotebranishlarni yo’qotish maqsadida 
taqqoslash elementi 3 ga ikkita teskari aloqa kiritilgan: V kameraga manfiy va B 
kameraga musbat. Sistema muvozanati buzilgan hollarda ro’y beradigan 
avtotebranishlar musbat teskari aloqa yo’liga o’rnatilgan o’zgarmas drossel bilan 
to’xtatiladi. Qo’l bilan boshqarishga o’tish maqsadida rostlagichni uzish uchun 
o’chiruvchi rele 5 dan foydalaniladi. PR2.5 rostlagich PV10.1E, PV10.1P, 
PV10.2E, PV.2P, PV3.2 tipidagi ikkilamchi asboblar bilan birgalikda ishlaydi.