Microsoft Word bmi b. Boltaev doc

Diagnostik utilitlar. Diagnostik dasturlar, kompyuterni tekshirishga 

mo’ljallangan. Uning yordamida, vaqtida bartaraf etilmagan muammolarni echish 

mumkin. 

Diagnostik utilitni ishga tushirish uchun kompyuter disketadan yoki qattiq 

diskdan yuklanishi lozim. 

Ba’zi bir diagnostik dasturlar DOS yoki Windows ish nusxasi mavjudligiga 

bog’liq, boshqa dasturlar esa DOS dagi chegarali funktsional analogi bilan birga 

etkazib beriladi yoki o’rnatish jarayonida yuklanuvchi disketani yaratadi. 

Yana bir kamchiligi shundaki, eng etakchi diagnostik dasturga, diagnostik 

natijalarni interpretatsiya qila oladigan superkompyuter kerak. 

Diagnostik dasturlar qanchalik yaxshi bo’lmasin, ulardan hech biri 

kompyuterning har bir komponentini yaxshi tekshirolmaydi. Antivirus 

dasturlarning faoliyat maydoniga tusholmaydigan muammolar kuyida keltirilgan. 

Elektr ta’minot blokining holati. Misol uchun, diagnostik dastur xar doim 

o’qish-yozishda xatolar mavjudligini ko’rsatgandan so’ng, tajribasiz mutaxassis 4 

yoki 5 ta kattik disklarni o’zgartiradi. Yangi kattik disk, o’rnatilgandan so’ng 

yaxshi ishlaydi, lekin, bir kecha davomidagi tekshirish natijalari kamaymasdan 

oshib boraverar edi. Har safar tekshiruv natijalarini kurgach va ularni taxlil kilgach 

mutaxassis bu qattiq disk ham yaroqsiz deb biladi. Va nixoyat, kompyuterda bir 

necha qattiq disklar o’zgartirilgandan so’ng xatolarni kelib chiqishi aniqlandi. 

Muammo elektr ta’minot blokining sifatsizligida. Shuni aytib o’tish kerakki, 

zamonaviy tizim platalarda yuboriladigan kuchlanishni sinovdan o’tkazish 

---

 

 

23

(testlash) vositalari mavjud. 

Uskunalar ishidan kelib chiqadigan ba’zi bir muammolar. Masalan, 

kompyuterga o’rnatilgan plata qizib ketgan hollarda aytib o’tilgan muammolar 

kelib chiqadi. Bu muammolarni aniqlash uchun diagnostik dasturni uzoq vaqtga, 

masalan, bir kechaga yuritib qo’yish kerak bo’ladi. 

Butun kompyuterni, disklarni va ma’lumotlarni tekshirish va tizim bo’yicha 

ma’lumotga ega bo’lish uchun dasturlar. 

Hozirgacha mavjud bo’lgan diagnostik dasturlarni 3 ta kategoriyaga bo’lish 

mumkin: 

• 

butun kompyuterni tekshiruvchi dasturlar. Bu dasturlar butun 

kompyuterning ish faoliyatini tekshirishga harakat qiladi. Ular tizim xotirasini, 

mikroprotsessorni, DMA xotirasidan erkin foydalanish yo’l (kanal)larini, 

soprotsessorni, disk yurituvchi va qattiq disklarni, parallel va ketma-ket portlarni, 

videoadapterni, sichqoncha va klaviaturani tekshiradi. Ular, shuningdek, tizimning 

tarkibiy tuzilmasi, tanaffuslar, kiritish- chiqarish portlarni sozlash hamda har bir 

qurilma ishlatadigan xotira manzillari to’g’risida ham to’liq ma’lumot beradi 

• 

disk va ma’lumotlarni tekshiruvchi dasturlar. Bu dasturlar fakatgina 

disklarni va ulardagi ma’lumotlar strukturasini (har bitta sektorida shikastlangan 

ma’lumotlar mavjudligini) taxlillaydi. Odatda, shunday dasturlar, ma’lumotlarni 

tiklash uchun murakkab vositalarni tavsiya etadi. Bu bo’lim (kategoriya)ga 

kiradigan dasturlar disklarni intensiv tekshirish, shikastlangan sektorlarni 

blokirovka qilish, fayllarni joyini o’zgartirish, shuningdek, ma’lumotlarni sektor 

bo’yicha to’g’rilash funktsiyalarini bajaradi.