M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

to‘g‘ri ichak poliplari
Bular  xavfsiz  o‘smalardir.  Ular  yakka  va  ko‘p  sonli,  tariq 
donidan  to  yong‘oqdek  kattalikda  bo‘ladi.  Ingichka  oyoqchada 
turgan  past  joylashgan  poliplar  orqa  chiqaruv  yo‘li  orqali  chiqib 

---

158
qolishi  mumkin.  Tashxis  barmoq  bilan  tekshirish,  rektoskopiya 
va  rektoromanoskopiya  asosida  qo‘yiladi,  yuqori  joylashgan 
poliplarda tashxis kolonoskopiyada aniqlanadi. 
Davosi.  Past  joylashgan  yakka  poliplarda  ichakning  tegishli 
bo‘lagi kesib olib tashlanadi.
to‘g‘ri  ichak  raki.  Anchagina  ko‘p  uchraydi  va  boshqa 
joylardagi  raklar  o‘rtasida  beshinchi  o‘rinni  egallaydi.  Bemorlar 
o‘rtasida  erkaklar  bilan  ayollarning  nisbati  3/2.  Orqa  chiqaruv 
yo‘li  raki  kamroq  uchraydi,  biroq  xatarli  o‘tadi.  To‘g‘ri  ichak 
ampulasi  va  proksimal  bo‘limining  raki  adenokarsinoma  yoki 
skiir  bo‘lib,  ba’zan  to‘g‘ri  ichakning  sirkular  torayishiga  olib 
keladi.  Metastazlanish  limfogen  yo‘l  bilan  ham,  gematogen  yo‘l 
bilan ham ro‘y berishi mumkin.
Klinikasi  kasallikning  bosqichiga  bog‘liq.  Avvaliga  kasallik 
belgilarsiz  o‘tishi  mumkin.  Keyinchalik  ich  ketishi  bilan 
almashinib  turadigan  qabziyat,  tenezmlar,  to‘g‘ri  ichakdan 
shilimshiq,  qon  va  yiring  ajralishi  kuzatiladi.  O‘sma  o‘sib, 
qalinlashganda  to‘g‘ri  ichak  bo‘shlig‘i  berkilib  qolishi  va  quyi 
ichak tutilishi kuzatilishi mumkin.
Barmoq  bilan  tekshirishda,  rektoskopiya  va  rektoromonosko-
piya usulida tashxis qo‘yiladi. Tekshirishning bu turlarida o‘smani 
topish,  uning  kattalashishini,  tarqalganligini,  joylashishini, 
yaralar  hosil  qilganini  va  shu  kabilarni  aniqlash,  gistologik 
tekshirish  uchun  to‘qima  bo‘lakchasini  olish  mumkin.  O‘sma 
to‘g‘ri ichak yonidan kletchatkaga o‘sib kirganda oraliq sohasida 
ro‘y-rost  og‘riq  paydo  bo‘ladi,  qovuqqa  o‘sib  kirganda  siydik 
ajratish buziladi.
Davosi.  Kasallikning  dastlabki  bosqichlarida  radikal 
operatsion  davo  qilinadi  –  to‘g‘ri  ichakni  o‘sma  bilan  birga 
sog‘lom  to‘qimalar  chegarasigacha  olib  tashlanadi.  Ichakning 
qolgan  qismi  oraliq  orqali  o‘tkaziladi  yoki  qorin  devoriga 
chiqariladi.  Kasallikka  radikal  xirurgik  davo  qilishning  iloji 
bo‘lmagan,  zo‘raygan  hollarda  sigmasimon  ichak  bo‘lagini  chap 
yonbosh  sohasidan  tashqariga  chiqarib  qo‘yish  yo‘li  bilan  sun’iy 
orqa chiqaruv yo‘li (anis pretenaturavis) yasaladi.

---

159
Rentgenoterapiya  ba’zan  qoniqarli  natija  beradi.  Rentge-
noterapiya  radikal  davo  qilishga  imkon  bermasada,  rak  o‘sma-
sining  o‘sishini  birmuncha  sekinlashtiradi.  Palliativ  davolashda 
bemor  2–3  yil  yashaydi.  Palliativ  operatsiya  qilinmaganda 
bemorlar ichak tutilishidan vafot etadilar.