Qosimova R. A. Boltayev Z. B

5. Darsgacha gimnastika mashqlari. 
 
Umumta’lim  maktablarda  darsgacha  gimnastika  mashqlarini 
o’tkazish  kundalik  tartibining  (rejim)  tarkibiy  qismi  hisoblanadi.  Bu 
tadbir umumiy (sinflar tarkibi: I-II, III-IV, V-VII, VIII-IX) tartibda yoki 
alohida  har  bir  sinf  uchun  tashkil  qilinishi  mumkin.  Qaysi  holat  va 
tartibda  bu  mashqlarni  o’tkazish  tashkil  qilinmasin,  quyidagi 
tamoyillarga amal qilinishi lozim: 
1.  Joylar va o’tkazuvchi-tashkilotchilar aniq bo’lishi; 
2.  Sinflardagi barcha o’quvchilarni jalb etish; 
3.  Tashkiliy jihatlarda sinf rahbarlarining kuzatuvi; 
4.  Jismoniy tarbiya o’qituvchisining asosiy mas’uliyati; 
5.  Umumiy  boshqaruvda  maktab  rahbarlarining  bevosita  faoliyati 
gimnastika  mashqlari  majmui  har  3-4  kun  yoki  hafta  boshida 
yangilanib turishi lozim. Ularning tuzilishi va mazmunida quyidagi 
anjomlar va omillardan foydalanish lozim bo’ladi: 
1.  Umumiy  ravishda  tashkil  qilingan  tadbirda  radiouzeldan 
foydalanish (musiqa, tashkilotchining jonli ovoz-buyruqlari); 
2.  Buyumsiz URM – tana a’zolari uchun asosiy mashqlar; 
3.  Arqoncha  bilan  turgan,  sakragan  va  yurgan  holda  mashqlar 
bajarish; 
4.  O’quvchilar bir-birini ushlab, tayanib, qo’shaloq bo’lib mashqlarni 
bajarish; 
5.  Imkoniyat  darajasida  chambarak,  gimnastika  tayoqlari,  tasma, 
bayroqchalar bilan mashq bajarish; 
6.  Ritmik gimnastika, raqs mashqlarini quvnoqlik bilan ijro etish. 

---

 
203 
7.  Har bir sinf alohida mashq bajarishsa, bunda to’plarni uzatish, ilib 
olish o’yinlaridan ham foydalanish mumkin; 
8.  O’quvchilarning 
o’zlari  yoqtirgan  mashq-o’yinlarini  ham 
takrorlash maqsadga muvofiqdir.  
 
Ta’kidlash  joizki,  eng  avvalo  mashqlar  gavda  tuzilishidagi  asosiy 
harakatlar,  qon  aylanish  tartibi,  mushak  va  bo’g’inlar  hamda  umurtqa 
pog’onalari harakatchanligini me’yorida ta’minlashi lozim. Ba’zi sho’x, 
tartibsiz  o’quvchilarning  o’zboshimchaligi  tufayli  tadbirning  to’xtab 
qolishi yoki ortiqcha harakatlar bilan toliqish darajasiga olib bormasligi 
kerak. 
 
Darsgacha gimnastika bilan bog’liq bo’lgan yana bir qator tadbirlar 
borki,  ular  toliqqanda  va  zerikib  qolganda  chigallarni  yozish  uchun 
fanlarni  o’qitish  jarayonida  3-4  ta  mashqni  bajarishga  to’g’ri  keladi. 
Shuningdek,  katta  tanaffuslarda  turli  o’yin-mashqlarni  o’tkazish  lozim 
bo’ladi.  Bu  kabi  ta’lim-tarbiya  jarayonlarini  o’tkazishda  amaliyotchi  – 
talabalar tashabbus ko’rsatishlari zarur.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
204