N. M. Kayumova

Nazorat qilishning samaradorligiga erishishning muhim talablari:

a)  Tekshirishning rejali bo’lishi va sistemaliligi

b)  Ish ahvolini analiz qilishning har tomonlama va ilmiy-pedagogik chuqOrligi

c)  islilarga balio berishning xolisligi va xulosalarning isbotlanganligi

d)  Tekshirishni o'z vaqtida boshlash va tugatish

e)  Takliflaming bajarilishini nazorat qilish

f)  Nazoratniyordamberislibilanqp'shibolib borish

g)  Har qaysi masalaga alohida yondashish (farq qilmoq)

h)  Talabchanlik bilan pedagogik taktni qo'shib olib borish

Nazorat qilishga tayyorgarlik va uning bosqichlari

Nazorat qilishga nazoratchi-metodistning tayyorgarligi 

Maktabgacha  ta'lim  muassasalarini  tekshirish  oldi- 

dan  tekshiriladigan  muassasalar  maktabgacha  ta’lim  bo'lim­

lari  tomonidan  belgilanadi,  buning  uchun  yuqori  boshqarma 

tomonidan  «Ruxsatnoma»  xati  olinadi.  Bizning  institutimiz 

tomonidan  esa  Toshkent  shahar  maktabgacha  ta'lim 

maktabgacha ta'lim boshqarmasiga ma'lumotnoma yuboriladi. 

Bunda  tekshiriladigan  tuman  muassasalarning  nomi,  raqami 

ko'rsatiladi.  Keyin  tuman  maktabgacha  ta'lim  bo'limi  mudiri 

nomiga «Ruxsatnoma» xati olinadi.

2. Tekshirish  shahar,  hokimiyat  -  shahar  qo'mitalari 

tomonidan boTsa, tekshirish uchun «eslatma-savollar» tuziladi, 

shu orqali muassasa ishi tekshiriladi.

3, Tekshirishi lozim  bo'lgan  muassasa haqida maktabgacha 

ta'lim bo'limidan ma'lumot olish; bunda nazoratchi-metodistga 

muassasasa haqida dastlabki ma'lumotlar berilib, maktabgacha

632

---

ta’lim muassasalarning maktabgacha ta’lim miqyosida tutgan 

o'rni,  uning  butun  faoliyatini  aks  ettiruvchi  hujjatlar  bilan 

tanishiladi;

4. 

Tekshirish  rejasi  tuzilib,  tekshirish  muddati,  kim 

tomonidan  tekshirilayotganligi  ko'rsatiladi  (Bu  tinglovchi- 

amaliyotchilar uchun).

Nazorat  qilishga  tayyorgarlik  bu  -  davlatimizning 

«Maktabgacha  ta'lim»  bo'yicha  qaror,  ko'rsatma,  buyruq, 

instruktiv  va  direktiv  hujjatlarini  yana  bir  bor  ko'zdan 

kechirib  chiqishni  nazoratchi-metodistdan  talab  qiladi.  Bu  - 

«Maktabgacha  ta'lim»  dasturining  hamma  bo'limlarini  yana 

bir bor chuqur o'rganishni talab qiladi. Shu o'rinda biz yuqorida 

aytib  o'tilgan  «Direktiv» va  «Me'yoriy»  hujjat nima  ekanligini 

tushunib olishimiz lozimdir.

Direktiv hujjat -  bu farmon, farmoyish, yo'l-yo'riq, ko'rsatma, 

ya'ni  yuqori  bo'limlar  tomonidan  quyi  bo'limlarga  yoki 

rahbarning o'z xodimlariga bergan ko'rsatma, yo'1-yo'riqlariga 

aytiladi.

MeVoriv hujjat esa  - me'yorlar qoidasiga asoslangan hujjat- 

dir.

Masalan:  Bolalarning  yoshi  bo'yicha  yosh  guruhlariga 

to'g'ri  taqsimlash,  xodimlarni  shtat  me'yori  bo'yicha  ishga 

qabul  qilish, smeta bo'yicha xarajatlarni taqsimlash - sarflash, 

bolalarning  ovqatlantirish  me'yorlari,  tarbiyachilarning  oylik 

ish haqlari va hokazolardan iborat.

Shuningdek,  xalq  xo'jalik  rejalarida  ko'zda  tutilgan 

ijtimoiy  maktabgacha  ta’lim  rivojlantirish  bo'yicha  asosiy 

ko'rsatkichlarning  bajarilishi,  Maktabgacha  ta'lim  bo'limlari 

tomonidam  maktabgacha  ta'lim  muassasalarini  kadrlar 

bilan  ta'minlash,  qishloq  maktabgacha  ta'lim  xodimlariga 

beriladigan imtiyozlardan foydalanishi me’yorlari kiradi.

Demak,  nazorat  qilishni  tashkil  etish,  unga  tayyorgarlik 

tekshiruvchilardan  o'z  ustida  ko'proq  ishlashni,  g'oyaviy- 

siyosiy  va  ilmiy  yetuklikni,  tashkiliy,  pedagogik  va  metodik 

ishlarning mohirono o'z ishida qo'llashni talab etadi.