O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari

5

. 

Suyaklarning tuzilishi va rivojlanishi. 

Skeletdagi  ba‘zi  suyaklar  (miya  qutisi,  yuz  skeletlari  qisman  umrov  suyagi  va  boshqalar) 

bevosita  biriktiruvchi  tо‗qimadan  rivojlanadi.  Bunday  rivojlanishda  biriktiruvchi  tо‗qima 

hujayralariga ohak tuzlari jimilib, suyak xujayralari vujudga keladi. 

Skeletdagi  suyaklarning   kо‗pchiligi   tog‗ay    tо‗qimasini    suyak tо‗qimasiga  aylana      

borishi    bilan  rivojlanadi.  Bunday  rivojlanishda  tog‗ay  tо‗qimasining  ichida  suyaklanish   

                                                           

5

 

Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - ―An Introduction to Structure and 

Function‖ ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004 116- bet mazmun va 

moxiyatidan foydalanildi 

 

---

nuqtalari vujudga keladi.Birinchi  suyaklanish nuqtalari embrion' rivojlanipshning 7-8 haftalarida 

vujudga kela boshlaydi. 

Yangi tug‗ilgan bola skeletidagi kо‗pchilik suyaklanish nuqtalari vujudga kelgan bо‗ladi. 

Yangi tugilgan bola skeletida tog‗ay qismlari kо‗p bо‗ladi. Bolaning hayoti mobaynida suyaklar 

о‗sib rivojlana boradi. 

Har bir suyakning ustini suyak usti pardasi qoplagan bо‗lib, bu parda bolalarda juda pishiq 

bо‗ladi,  hatto  suyak  singanda  ham  yirtilmaydi.  Suyak  usti  pardasi  bilan  suyakning  faqatgina 

bо‗gim  yuzalari  qoplamaydi  xolos.  Suyak  usti  pardasi  kо‗p  miqdoridagi  qon  tomirlar  nervlar 

bilan  ta‘minlangan  bо‗lib,  bular  suyak  ust  parda  orqali  suyakning  ichki  qismiga  о‗tadi.  Suyak 

shikastlanganda yeki kasallanganda suyak ust parda hujayralar hisobiga suyak qayta , tiklanadi. 

Suyak  usti  pardaga  bog‗lamlar  va  muskullar  birikadi.  Suyak  ust  pardaning  tagida  suyakning 

kompakt  yoki  zich  qavati  bо‗lib,  buning  tagida  qovak  qavati  joylashgan  bо‗ladi.    Uzun 

suyaklarning ichki qismida suyakning butun uzunligi bо‗yicha bushliq bо‗ladi. Yangi tugilgan va 

kо‗krak  yoshidagi  bolalarning  uzun  naysimon  suyaklarning  bо‗shliq  qismida  qizil  iliq  bо‗lib 

о‗sish protsessila qizil ilikning о‗rnini sariq ilik almashtiradi. Naysimon suyaklarning ikki uchida 

ba‘zi yassi suyaklarda 15 yoshgacha qizil ilik saqlanadi. 

Suyaklar shakli va tuzilishiga qarab, naysimon, yassi, kalta va aralash suyaklarga bо‗linadi. 

Naysimon  suyaklar  qо‗l-oyoq,  skeletining  tarkibiga  kiradi.  Naysimon  suyaklar  orasida 

uzunlari  (yelka,  bilak,  tirsak,  suyaklari,  son  suyaklari,  boldir  suyaklari,  barmoq  suyaklari) 

bо‗ladi. 

Har  bir  naysimon  suyakning  tanasi  (diafiz)  va  ikki  uchi  (epifiz)  deyiladi.  Yassi 

suyaklarning  shakli  turli  xil  bо‗ladi.  Ularga  kallaning  qoplovchi  suyaklari,  kurak  va  chanoq 

suyaklari kiradi. 

Aralash  suyaklar  turli  shaklga  ega  bо‗ladi.  Suyaklarni  yuzasida  notekisliklar,  dumboq, 

qirra,  teshiklar  va  egatlar  bо‗ladi.  Bularga  muskullar  naylar,  boylamlar  birikadi  yoki  tomirlar 

nervlar о‗tadi.