Davlatiy moliya

Ko’p  tomonlama  moliyaviy  munosabatlar.  Bunda  bitta  davlatning 

byudjetdan  tashqari  jamg’armasi  bir  vaqtning  o’zida  bir  nechta  fondlar  hamda 

moliya  tizimining  boshqa  bo’g’inlari  bilan  o’zaro  aloqada  bo’ladi.  Ya’ni,  pul 

mablag’lari turli xil va rang-barang yo’nalishlarda harakat va oqimda bo’ladi. 

Davlatning byudjetdan tashqari jamg’armalari bir qator vazifalarni bajaradi. 

Ularning ko’lami keng, ammo asosiylari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: 

  iqtisodiyotning ustuvor sohalarini qo’shimcha moliyaviy resurslar bilan 

ta’minlash (ekologiya fondlari, ilmiy tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlari va 

boshqalar); 

  turli  maxsus  jamg’armalar  ko’magida  aholiga  ijtimoiy  xizmatlar 

ko’lamini kengaytirish. 

Davlatning  byudjetdan  tashqari  jamg’armalari  bevosita  davlat  ixtiyorida 

bo’lsa-da,  alohida  shaklda  faoliyat  yuritadi  va  davlat  tomonidan  moliyaviy 

resurslarini daf’atan olib qo’yishga ruxsat berilmaydi. Ularning Davlat byudjeti 

va unga tenglashtirilganlardan farqli tomoni shundaki, bu fondlarning moliyaviy 

resurslaridan  foydalanish  qat’iy  maqsadli  xususiyatga  ega.  Maqsadga 

erishgandan keyin daromad olish maqsadida boshqa tijorat obyektlariga muddatli 

investitsiya qilish ham mumkin. 

Amaliyotda  har  bir  Davlatning  byudjetdan  tashqari    jamg’armasining 

moliyaviy  manbalari  har  xil  bo’ladi.  Lekin  shartli  ravishda  ularning  quyidagi 

guruhlardan tashkil topishi jahon tajribasida namoyon bo’ladi: 

---

301 

  mos  ravishdagi  fondlar  uchun  davlat  tomondan  o’rnatilgan  maxsus 

maqsadli soliqlar, yig’imlar va ajratmalar; 

  xo’jalik subyektlarining iqtisodiy-moliyaviy  samarasidan ajratmalar; 

  Davlat byudjeti mablag’lari; 

  fondlarni yuridik shaxs sifatida tijorat faoliyati(moliya bozori)dan  olgan 

foydalari; 

  tijorat banklarining kredit resurslari.