Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Sistemali-strukturali o‘rganish metodi – davlat va huquq nazariyasi, 

uning predmetini mustaqil ijtimoiy tizim (sistema) tarzida o‘rganish usuli. Bun-

da davlat va huquqni jamiyat hayotining boshqa hodisalari tizimida o‘rganish, 

ularning tuzilishini (strukturasini), davlat va huquq hodisalarini tashkil etuvchi 

tarkibiy elementlarini o‘rganish amalga oshiriladi. Bu metod tadqiq etilayotgan 

obyekt haqida to‘la va atroflicha bilim hosil qilishga yordam beradi.

---

24

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

Sistemali-strukturali metod davlat qurilishi va huquq amal qilishini tizim-

li tahlil etishning metodologik yondashuvlari, usullari va prinsiplarini o‘z ichiga 

oladi. Davlat va huquqni tizimli tahlil qilishda quyidagilarga e’tibor qaratiladi: 

1) sistema qismlarning bir butun kompleks o‘zaro aloqadorligi ekanligi; 

2) sistemaning tashqi muhit bilan uzviy birligi; 3) tahlil etilayotgan har qanday 

sistemaga o‘zidan yuqoriroq va kattaroq boshqa sistemaning tarkibiy elementi 

deb qaralishi; 4) o‘rganilayotgan sistemaning elementlari, odatda, quyi turuv-

chi, kichik sistemani hosil qilishi

1

. 

Tarkibiy qismlarning (elementlarning) o‘zaro aloqadorligi va bog‘liqligi 

fanimiz predmetini tashkil etuvchi «davlat apparati», «huquqiy tizim», «huquq 

normasi», «huquqiy munosabatlar», «huquq buzilishining yuridik tarkibi» kabi 

voqeliklar(institutlar) ning tarkibiy tuzilishi (strukturasi) misolida namoyon 

bo‘lishi mumkin. Boshqacha aytganda, mazkur institutlarni sistemali-struk-

turali tahlil etish mumkin va lozim. Mazkur metoddan barcha davlat-huquqiy 

hodisalarni tadqiq etishda foydalanish mumkin.