H. H. Imomov investitsiyalarni tashkil etish va

m lrd .d o E n i
 tashkil etdi, shu 
jumladan, AQShda 8-10 mlrd.  doll., Yaponiyada -   3 -4 mlrd.  doU., 
Anghyada — 0,5-1,5 mlrd. doH. Agar yangi uskunalarni ijaraga olish 
uchun investitsiyalar bo‘yicha hisob-kitob  qUinsa, bu yerda  rivoj­
langan mamlakatlarnittg ulushi  75%ni tashkil  etadi  (AQSH-50%, 
Yaponiya-14%, Germaniya-4,6%,  Buyuk Britaniya-3,8%),
9.4.  Xalqaro  lizing
AQShdagi hzing operatsiyalari.  Hozirgi vaqtda hzing yordamida 
amalga  oshiriladigan jahon  savdo  oborotining  teng  yarmi AQSH 
hissasiga to‘g‘ri keladi AQShda lizingni yuksak sur’atlarda rivojla- 
nishinhig muhim sabablaridan biri investitsiyalarga nisbatan berila­
digan soliq imtiyozi edi.  Bunga yangi investitsiyalar yig'indisining
10  foizgacha  soliq yig‘indisidan  chiqarib  tashlanar  edi.  Masalan, 
asbob-uskunalar  sotib  olish  xarajatlari  100  mhig  dollar  deylik, 
sohq  imtiyozi  10%,  sohq  yig‘indisidan  10  ming  dollar  chiqarib 
tashlanadi. lizhig shartnomasida soliq imtiyozi Moliya vazirligining 
ichki  daromadlari boshqarmasi  tomonidan  ijara  uchun  o‘matgan 
qoidalarga mos kelgan holdagina qo‘Uaniladi.  Shunday qoidalardan 
biriga ko‘ra bu lizingning davomiyhgi 30 yildan kam bo‘ladi.
Buyuk Britaniyada lizing operatsiyalari Buyuk Britaniyada lizing 
nisbatan kech, ya’ni 1970-yildan keymgina keng ko‘lamda rivojlan- 
d i  1981-yildan  1986-yilgacha hukumat korporatsiyalaridan olinadi­
gan soliq 52%dan 35%ga pasaygan.  Shu vaqtgacha qo‘llab kelingan 
100%  li  soliq  im tiyozi  (bu  imliyoz  b irin ch i  yilga  nisbatan 
qo'hanMardi)  25%  li imtiyoz  bilan almashtirildi.  Korporatsiyalar- 
dan  olmadigan  sohq stavkasi pasaytirilishi bUan  lizingga nisbatan 
qo‘Uaniladigan sohq imtiyozining ham ahamiyati pasaydi.  Bu  esa 
lizing va  uskunalar  sotib  ohsh  qiymatining pasayishiga ohb  keladi 
Hozirgi kunda ham sohq imtiyozlarinhig ma’lum qismi saqknib qol­
gan. Masalan, birinchi yil mobaynida ijara tolovlari sohqqa tortilmaydi.
Fransiyada lizing operatsiyalari.  Fransiyada 1967-yilda “Lokaf- 
rans” nonUi birhichi hzing kompaniyasi yuzaga keldi.  Hozhgi kunda
166

---

keng  turdagi  tovarlar,  samolyot  va  vertolyotlar,  hisoblash  texni- 
kalari,  tibbiy asbob-uskunalar,  sanoat dastgohlari va hokazolar li­
zing yordamida ishbtilmoqda.
Fransiyada lizing operatsiyalarining  quyidagi asosiy xususiyat- 
larini ko‘rsatish  mumkin:
1.  Lizing  obyektining  qoldiq  qiymati uning  boshlang‘ich  qiy­
matining  l% i dan 7% gachani tashM  etadi
2. Ijara tolovlari oyda 1 marta, 3 oyda, 6 oyda va yilda to‘lanadi.
3.  Qo‘zg‘almas muDc hzinggi keng rivojlangan.
Bunday lizing,  odatda  15-20 yil davom etadi.  Bu sohadagi eng 
yirik tashldlot SIKOMI bo‘Hb, u aksiyador kompaniyadir.  Hozirgi 
kunda  10 mln.  Irankdan ortiq ruzom fondiga ega.
Germaniyada Uzing operatsiyalari  Hozirgi kimda Germaniyada 
ko‘plab lizing kompaniyalari uchraydi Ulardan 57 tasi nemis 
Ш \щ 
assotsiatsiyasi tarkibiga kiradi  Lizing sohasidagi eng yirik tashkilot­
lardan ikkitasini alohida ajratib ko‘rsatish mumkin. Bular “Mitfinans 
Gimbx”  va  “Gefa-lizing  Gimbx”.  “Mitfinans Gimbx”  1962-yilda 
tashkil etilgan.  Germaniyada birinchi bo‘Ub tashkil etilgan bu lizing 
kompaniyasining ustav kapitali 1 mln. nemis markasini tashldl etardi 
Hozirgi vaqtda uning oltita o‘ziga qarashli kompaniyasi mayjud. “Gela- 
lizing Gimbx”  1968-yilda tashkil etilgan.  0 ‘zining hozirgi kungacha 
bo‘lgan iioHyati mobaynida, u o‘z mijozlariga 3 mlrd. nemis markasi 
miqdoridagi uskunalarni ijaraga berdi
Avstriyadagi lizing operatsiyalari. Avstriyada lizingning rivojlana 
boshlaganiga 25 yil b o ld i Avstriyada ijaraning o‘rtacha muddati li­
zingga berilayotgan predmetning ishlatUishi muddatiga qarab 2