Rasulov Shuhratjon Mavzu: Tyuring testi. Reja

---

614-17 Rasulov Shuhratjon 

Mavzu: Tyuring testi. 

Reja: 

1.  Tyuring testi haqida tushuncha va uning kelib chiqish tarixi. 

2.  Tyuring mashinalari. 

3.  Sun’iy intelekt va qudratli tenologiyalar. 

4.  Xulosa. 

5.  Foydalanilgan adabiyotlar. 

 

 

---

Alan 

Turing (talaffuzi:  Alan 

Tyuring) 

(inglizcha: Alan 

Mathison 

Tyuring; 

23.06.1912 —  7.06.1954) —  ingliz matematigi, 

logiki, 

kriptografi. 

U 

informatikani 

rivojlantirishga  katta hissa qoʻshgan. 1950-yilda 

kompyuterni 

ongliligini 

tekshiruvchi Turing 

testini taklif 

etgan. 

Turing Ikkinchi 

jahon 

urushida nemislarning  „Enigma“  nomli  maxfiy 

shifrlovchi 

mashinasini 

buzishni 

uddalagan. 1950-yil  oktyabr  oyida  „Mind“ 

jurnalida  chop  etilgan  „Hisoblash  mashinasi  va 

intellekt“  nomli  ilmiy  maqolasida  bir  tajriba  qo‘llashni  taklif  qilgan.  Unga  ko‘ra, 

kompyuter insonlar bilan muloqot qilganda odamlardek „fikrlay oladi“ va „muloqot 

qila  oladi“,  yaʼni  kompyuterni  o‘rgatish  mumkin.  Mazkur  tajriba  keyinchalik 

„Tyuring  testi“  deb  nomlanib,  kompyuterlarning  onglilik  darajasini  tekshirgan. 

„Tyuring  testi“ni  aksi  bajarilishi  natijasida  CAPTCHA  (hozirgi  kunda  internetda 

mashhur, odamlarning haqiqatdan odamligini tekshiruvchi test) o‘ylab topilgan. 

Tyuring birinchilardan bo‘lib xotirasida dasturlarni saqlaydigan kompyuter yaratish 

mumkinligini  isbotlovchi  ilmiy  ishini  taqdim  etgan.  O‘zi  hozirgi  imkoniyatdagi 

kompyuterlarning  ilk  ajdodlarini  yaratilishida  qatnasholmagan  bo‘lsa-da, 

nazariyasini yaratib bergan. Tyuring hatto shaxmatning kompyuter versiyasini ham 

ishlab  chiqqan.  Shuningdek,  u  matematik  biologiya  va kimyoga ham  qiziqib,  bu 

sohalarda ham izlanishlar olib borgan. 

Shaxsiy hayoti 

Tyuring Angliyada gomoseksuallarga qarshi  qonun  qurboniga  aylandi.  Qamoqda 

o‘tirish  o‘rniga  kimyoviy  kastratsiya  jazosiga  rozi  boʻlgan. Sianid moddasi  bilan 

zaharlanib,  halok  boʻlgan.  Olim  oʻz  joniga  qasd  qilgan  deb  ishoniladi.  Ammo 

ayrimlar bunga shubha bildirib, Tyuring atayin zaharlanmaganiga ishonadi. 

O’limidan so’ng 

---

Tyuring  oʻlimidan  50  yil  o‘tib,  olimning  100  yoshi  munosabati  bilan  u  oqlana 

boshlandi. 2009-yilda  Buyuk  Britaniya  bosh  vaziri Gordon  Brown Tyuring  uchun 

o‘z  xalqidan  uzr  so‘radi. 2013-yilda  Angliya  qirolichasi Elizabeth  II tomonidan 

oqlandi. 

2002-yilda  Tyuring —  „tarixdagi  eng  mashhur  100  ta  britaniyaliklardan  biri“ 

deb, 2009-yilda „Buyuk Britaniyadagi eng mashhur gomofobiya qurbonlaridan biri“ 

sifatida tan olingan. 

Hisoblash  mashinalari  Uyushmasi  (Association  for  Computing  Machinery)ning 

yillik  mukofotlaridan  biri  Turing  sovrini  deb  nomlanadi.  Axborot  texnologiyalari 

sohasidagi  eng  obro‘li  mukofo  ushbu  mukofot  informatika  boʻyicha Nobel 

mukofotiga tenglashtiriladi. 

 

 

---