Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2014 йил сонли буйруғига илова

Texnologiyalar 
transferi 
markazlari 
(TTM)ilmiy-texnik 
natijalarning  tijoratlashuvini  tezlatishi,  kichik  innovatsion  korxonalar, 
jumladan,  texnoparklar  va  innovatsion-texnologik  markazlar  tarkibida 
yaratishni ta‘minlashi ko‗zda tutilgan (3.2.1-jadval). 
 

---

93 
 
 
3.2.1-jadval 
Texnologiyalar transferi markazining asosiy vazifalari
11
 
Texnologiyaning rivojlanish bosqichlari 
Texnologiyalar transferi bosqichlari 
Ilmiy-tadqiqotchilik ishlari bosqichlarini 
bajarish 
Texnologiyani amalga oshirish imkoniyatini 
tekshirish 
Tadqiqot natijalarini e‘lon qilish 
Patent arizalari berish 
Anjuman va ko‗rgazmalarda qatnashish 
Ilmiy-tadqiqotchilik ishlari natijalariga 
egalikhuquqini sotish 
Tajriba-konstruktorlik ishlari bosqichlarini 
bajarish 
Mahsulotni sinov namunasi Texnologiya 
prototipi 
Texnik jihatdan amalga oshirish imkoniyatini 
tasdiqlash 
Texnologiyani amalga oshirish uchun kichik 
korxona tashkil etish 
Texnologiyani sotish 
Texnologiyani maromiga etkazish 
Bozor namunalari yaratish 
Sinov tariqasidagi sotuvlar 
Servisni tashkil qilish 
Ruxsatnoma olish 
Sertifikatsiya 
Mahsulotni ko‗paytirish (kichik seriyada) va 
sotish 
Foydalanuvchilarni o‗rgatish Dillerlarni 
o‗rgatish 
Servis 
Texnologiyani sotish 
Korxona aksiyalarini sotish 
Biznesni sotish 
 
Sanoat texnologiyasi yaratish 
Ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etish 
Mahsulotni sertifikatsiyalash va ishlab 
chiqarish 
Diversifikatsiya 
Mahsulot va xizmatlarni sotish Servis 
Texnologiyani sotish 
Korxona aksiyalarini sotish 
Biznesni sotish 
Ishlab chiqarishni kengaytirish 
Mahsulotlarni ko‗paytirish 
Ishlab chiqarishnisertifikatsiyalash 
Ishlab chiqarish va mahsulotniyangilash 
Diversifikatsiya 
Mahsulot va xizmatlar sotish 
Servis xizmati 
Foydalanuvchilarni o‗rgatish 
Dillerlarni o‗rgatish 
Texnologiyani sotish 
Korxona aksiyalarini sotish 
Biznesni sotish 
 
Shuni  ta‘kidlash  joizki,  TTM  tizimining  samarali  ishlashiga  qator 
omillar  to‗sqinlik  qiladi.  Ularning  orasidan  quyidagilarni  alohida  ajratib 
ko‗rsatish maqsadga muvofiq: 

 mintaqalar  miqyosida  innovatsion  jarayonlarni  boshqarishning  sust 
tashkil etilganligi; 

 
ko‗pchilik TTMda ichki va xorijiy bozorlarga chiqish bilan bog‗liq 
muammolar; 
                                                 
11
Салихов С.А. Инновацион фаолиятни бошқариш. Дарслик. – Т.: ТДИУ, 2013. 24-25 б. 

---

94 
 
 

 TTM tashkil qilish va faoliyat ko‗rsatishi uchun resurslar bazasining 
etarli emasligi; 

 innovatsion  faoliyat  kuchayishini  rag‗batlantiradigan  me‘yoriy-
huquqiy asoslarni etarli darajada emasligi. 
Hozirda  internet  tarmog‗ida  ommalashib  borayotgan  Cloud  tizimi 
iqtisodiyotda ham o‗z ta‘siriga egadir. Bunga misol sifatida texnologiyalar 
konsorsiumini  tuzilishini  keltirish  mumkin.  Unga  ko‗ra,  firmalar 
gorizontal yo‗nalishda koalitsiyalartuzishadi. Bu koalitsiyalarning maqsadi 
birgalikda  innovatsiyalarni  joriy  etish,  joriy  etish  bo‗yicha  tajriba 
almashinish  va  birgalikda  innovatsion  loyihalarni  moliyalashtirishdir. 
Ushbu  ishlar  texnologik  innovatsiyalarni  yaratishda  tannarx  pasayiga  olib 
kelishini hisobga oladigan bo‗lsak, ular eng samarali hamkorlikda ishlarni 
tashkil etadi. 
Hozirda ishlab chiqarish korxonalarini modernizatsiya qilish, barcha 
resurslardan  tejamli  foydalanish  va  buning  natijasida  ichki  hamda  tashqi 
bozorda  raqobatbardosh,  innovatsion,  yuqori  texnologiyaga  asoslangan, 
eksportga  yo‗naltirilgan  va  import  o‗rnini  bosadigan  mahsulotni  ishlab 
chiqarishni kengaytirish talab etiladi.  
Ayniqsa,  real  sektor  korxonalari  ishlab  chiqarish  samaradorligini 
oshirish , raqobatbardoshligini ta‘minlashda innovatsion texnologiyalardan 
samarali  foydalanish  to‗g‗risida  fikr  yuritar  ekanmiz,  avvalambor, 
innovatsion faoliyat tushunchalari mohiyatini o‗rganib olishimiz lozim. 
O‗tgan  asrning  o‗rtalarida  tobora  rivoj  topgan  ilmiy-texnik 
revolyusiya,  ishlab  chiqarishning  texnologik  o‗zgarishlari  o‗sha  davrning 
barcha  mulkdorlar,  tadbirkorlar  hamda  iqtisodchilar  diqqat  markazida 
bo‗ldi.  Bu  kabi  o‗zgarishlar  ilmiy  tilda  –  innovatsiya  atamasi  bilan 
ifodalana  boshlandi.  Bugungi  zamonimizda  –  innovatsiya  tushunchasi 
biron bir turdagi faoliyatni tarkibiy jihatdan yangilash, tubdan o‗zgartirish, 
xo‗jalik  faoliyati  sub‘ektlari  tomonidan  ilmiy-texnik  tashkiliy,  boshqaruv 
va  boshqa  yangiliklarning  yaratilishi  tarqalishi  hamda  joriy  etilishini 
anglatmoqda. 
Jahon  amaliyotida  ―innovatsiya‖  atamasi  bozorga  tadbiq  etilgan 
yangi  yoki  takomillashtirilgan  mahsulot  yoki  amaliy  faoliyatda 

---

95 
 
 
foydalanilayotgan  ilg‗or  texnologik  jarayon  yoki  insonlar  turmush 
sharoitini  yaxshilash  maqsadida  yaratilgan  innovatsion  faoliyatning 
yakuniy  natijasi  sifatida  belgilanadi.  U  hayotga  tadbiq  etilganidan  keyin 
barcha xususiyatlarga ega bo‗lib ayirboshlash natijasida jamiyat a‘zolariga 
ijtimoiy-iqtisodiy  yoki  ma‘naviy  naf  keltiruvchi  tovarlarga  –  innovatsiya 
deyiladi. 
Fikrimizcha  hozirgi  zamon  raqobat  muhitida  faoliyat  yuritayotgan 
ilg‗or  tadbirkor  faqatgina  innovatsiyalar,  yangiliklar  yordamida  bozorda 
o‗zining  mavqeini  mustahkamlashi  hamda  daromadini  yuqori  darajasiga 
erishishi  mumkin.  Iqtisodiy  sharoitlarni  chuqurlashtirish  sharoitida  
korxonalarni  innovatsion  texnologiyalar  yordamida  rivojlantirish  ustuvor 
vazifalar  qatoriga  kiradi.  Dunyoning  aksariyat  davlatlarida  hukm 
surayotgan  bozor  iqtisodiyoti  bozor  sub‘ektlari  oldiga  ilm-fan  yutuqlari 
ya‘ni  innovatsion  texnologiyalardan  turmushimizning  har  bir  jabhasida 
joriy etish va ulardan to‗liq foydalanish vazifasini qo‗ymoqda. 
Aynan  shu  maqsadda,  zamonaviy  resurs  tejovchi  texnologiyalarni 
kichik va yirik korxonalar faoliyatiga tadbiq etish bosqichlari va usullarini, 
amaliy  yondashuvlarni  ishlab  chiqish  muhim  hisoblanadi.  Korxonalar 
innovatsion  rivojlanish  strategiyasi  rivojlantirish  bo‗yicha    zaruriy 
tavsiyalar ishlab chiqish lozim. 
Bizga  ma‘lumki,  AQSH,  Xitoy,  Yaponiya,Germaniya    kabi 
dunyoning  eng  rivojlangan  davlatlari  aynan  innovatsion  texnologik 
rivojlanish  strategiyasini  to‗g‗ri  qo‗llaganliklari  sababli  jahonda  mutloq 
ustunlikka erishganlar. YUqori iqtisodiy ko‗rsatkichlarga ega mamlakatlar 
avvaldan  kuchli  innovatsion  texnologik  salohiyatga  ega  bo‗lib,  sanoati 
rivojlangan  hisoblanadi.  Ular  strategiyasining  bosh  maqsadi  sanoatning 
mashinasozlik,  avtomobilsozlik,  to‗qimachilik  kabi  etakchi  tarmoqlarni 
taraqqiy  ettirish,  ishlab  chiqarish  infratuzilmasini  qulay  shakllantirish, 
yaratilayotgan  kashfiyotlar  va  ixtirolarni  ishlab  chiqarishga  tezkor  tarzda 
yo‗naltirish  va  bu  orqali  iqtisodiy  rivojlanishni  yaqin  davrlarga  prognoz 
qilishdan iborat.  
Bugungi  kunda  dunyoda  barcha  sohalarda  sifatli  o‗sishni 
ta‘minlovchi  yangiliklarni  amaliyotga  dadil  tatbiq  etish  jamiyatni  va 

---

96 
 
 
iqtisodiy 
rivojlanishni 
harakatlantiruvchi 
kuchga 
aylanganini 
ko‗rsatmoqda.  O‗zini  iqtisodiyotida  innovatsion  modellarini  va  ―aqlli‖ 
texnologiyalarni qo‗llayotgan mamlakatlar eng muvaffaqiyatli va barqaror 
davlatlar  hisoblanadi.  Ularning  izchil  ravnaq  topishi,  jahon  bozorlaridagi 
raqobatbardoshligi hududidagi tabiiy resurslarni eksport qilish va jismoniy 
mehnatdan 
foydalanishga 
emas, 
balki 
innovatsion 
g‗oyalar  va 
ishlanmalarga asoslanadi. Iqtisodiyotida amalga oshirilayotgan innovatsion 
faoliyat,  ya‘ni  xo‗jalik  yurituvchi  sub‘ektlar  tomonidan  fan-texnik, 
tashkiliy  va  boshqaruv  sohalariga  oid  hamda  boshqa  turdagi  yangiliklarni 
yaratib, 
ulardan 
foydalanish 
va 
keng 
yoyish 
iqtisodiyotni 
modernizatsiyalashning mazmun-mohiyatini tashkil etadi. 
Texnologik  innovatsiyalar  deganda  yuridik  shaxsning  texnologik 
yangi mahsulotlar va jarayonlarni, shuningdek mahsulotlar va jarayonlarda 
sezilarli  darajada  takomillashtirishlarni,  texnologik  yangi  va  sezilarli 
darajada  takomillashtirilgan  xizmatlarni,  xizmatlar  ishlab  chiqarilishi 
(etkazib 
berilishi) 
bo‗yicha 
yangi 
yoki 
sezilarli 
darajada 
takomillashtirilgan  usullarni  ishlab  chiqish  va  joriy  etish  bilan  bog‗liq 
faoliyati  nazarda  tutiladi.  Texnologik  innovatsiyalar  yuridik  shaxs 
tomonidan birinchi marotaba ishlab chiqilayotgan mahsulotlar, jarayonlar, 
xizmatlar va usullar shaklida (agar ular boshqa yuridik shaxslar tomonidan 
qo‗llanilayotgan bo‗lsa ham) bo‗lishi mumkin. 
Texnologik  innovatsiyalarning  ikkita  turi  mavjud.  Bular:  mahsulotlar 
bo‗yicha innovatsiyalar va jarayonlar bo‗yicha innovatsiyalar. 
Sanoat  ishlab  chiqarishida  mahsulot  bo‗yicha  innovatsiyalar 
texnologik  yangi  va  takomillashtirilgan  mahsulotlarni  tayyorlash  va  joriy 
etishni  o‗z  ichiga  oladi.  Texnologik  yangi  mahsulot  –  texnologik 
xususiyatlari  (funksional  belgilari,  konstruktiv  yo‗l  bilan  bajarilishi, 
qo‗shimcha  jarayonlar,  shuningdek  qo‗llaniladigan  tarkibiy  qismlar  va 
materiallar tarkibi) yoki qo‗llanilish maqsadi prinsipial jihatdan yangi yoki 
yuridik  shaxs  tomonidan  ilgari  ishlab  chiqarilgan  shunga  o‗xshash 
mahsulotdan  sezilarli  darajada  farq  qiluvchi  mahsulotdir.  Bunday 
innovatsiyalar  prinsipial  jihatdan  yangi  texnologiyalarga  yoki  mavjud 

---

97 
 
 
texnologiyalardan,  tadqiqot  va  ishlanmalar  natijalaridan  foydalanishga 
asoslangan bo‗lishi mumkin. 
―Texnologik konsorsiumlarning 4 turi mavjud: 
ishlab chiqarish samaradorligini koalitsiyalar orqali takomillashtirish; 
o‗zgarmas  kapitalga  investitsiyalar  kiritishdagi  xarajatlarni 
bo‗lishish; 
texnologiyalarni  ortiqchalik  samarsini  oshirish  uchun  o‗zaro 
bo‗lishish; 
narx  diskriminatsiyasi  orqali  innovatsiyalar  xarajatini  o‗zaro 
taqsimlash. 
Texnologik  jihatdan  takomillashtirilgan  mahsulot  –  bu  yuqoriroq 
samarali  tarkibiy  qismlar  va  materiallardan  foydalanish  yoki  undan  ortiq 
texnik  tarkibiy  qismlarini  qisman  o‗zgartirish  (kompleks  mahsulotlarda) 
yo‗li  bilan  ishlab  chiqarilishining  sifat  bo‗yicha  xususiyatlari 
yaxshilanadigan va iqtisodiy samaradorligi oshadigan mahsulotdir. 
Innovatsion  texnologiyalar  doirasidagi  ilmiy  yondashuvlar  shuni 
ko‗rsatadiki,  investitsiyalarga  bag‗ishlangan  adabiyotlarda  xorijiy 
tajribalarga  asoslanib  biror  tizim  yoki  korxonani  har  jihatdan  rivojlanishi 
mustahkam milliy innovatsion tizim mavjudligi bilan belgilanadi. 
Bugungi  kunda  innovatsion  texnologiyalar  eng  muhim  strategik 
resurs  hisoblanadi.  Chunki,  sanoat  va  moliyaviy  texnologiyalarning 
amaliyotga  joriy  etilishi  korxonalarda  ishlab  chiqarish  infratuzilmasining 
rivojlanishi,  intellektual  potensialni  oshishi,  eksportga  yo‗naltirilgan 
mahsulotlarning 
ishlab 
chiqarilishi 
hamda 
mamlakatda 
valyuta 
zahiralarining  jamg‗arilishi  kabi  iqtisodiy  masalalarning  ijobiy  hal 
etilishiga olib keladi. 
Innovatsiyalar  haqida  gap  yuritganimizda  milliy  innovatsion  tizimni 
shakllantirish muhim omillardan biri sanaladi. Bunday innovatsion tizimni 
tashkil  etishdan  asosiy  maqsad  innovatsion  rivojlanishni  rag‗batlantirish, 
yuqori  texnologiyalarni  joriy  etish,  davlat  ilmiy-tadqiqot  muassasalari, 
ishlab  chiqarish  va  xususiy  mulk  egalari,  tadqiqotchilar  va  oliy  ta‘lim 
muassasalari  o‗zaro  aloqasini  rivojlantirish  hisoblanadi.  Natijada 
innovatsiyalarni rivojlantirish jarayonlari tezlashishi ro‗y beradi. 

---

98 
 
 
 
Iqtisodiyotda  innovatsion  faoliyatni  rivojlantirishning  tashkiliy-
iqtisodiy  mexanizmlarini  takomillashtirishda  eng  avvalo  institutsional 
qo‗llab-quvvatlash  zarur.  Bunda  mamlakatni  etakchi  tarmoqlarini 
innovatsion  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishga  yo‗naltirilgan  ixtisoslashgan 
xo‗jalik  yuritishning  yangi  modelini  shakllantirish  talab  etiladi. 
Innovatsion  faoliyatni  shakllantirish  doirasida  yagona  huquqiy  normalar 
tizimini  yaratish,  unda  innovatsion  faoliyatni  tartibga  soluvchi,  ilm-fan 
sig‗imiga ega ishlab chiqarish sohasida asosiy atamalarni aniqlashtiruvchi, 
innovatsion  biznesni  davlat  tomonidan  qo‗llab-quvvatlash  (respublika  va 
hududiy darajada) choralari, shuningdek, intellektual mulkni himoya qilish 
bilan bog‗liq bir asosiy me‘yoriy hujjatlarni ishlab chiqish lozim. 
Innovatsion  iqtisodiyotni  rivojlanishiga  zamonaviy  moliya-kredit 
mexanizmi 
bilan 
ko‗maklashayotgan 
tizimlarga 
rag‗batlantirish 
mexanizmini  yaratish,  innovatsion  faoliyatini  moliyalashtirayotgan  tijorat 
banklariga  maxsus  imtiyoz  va  pereferensiyalar  tizimini  o‗rnatish  kerak. 
Innovatsion  faoliyatini  rag‗batlantirish  uchun  soliq  imtiyozlari  va  soliqqa 
tortish umumiy darajasini pasaytirish yo‗li bilan ularning xo‗jalik yuritish 
sharoitini 
takomillashtirish, 
venchurli 
moliyalashtirish 
tizimini 
kengaytirish, yirik kompaniyalar, tijorat banklari, sug‗urta korxonalarning 
innovatsion  biznes  sub‘ektlari  bilan  hamkorligini  ta‘minlashga  erishish 
lozim.  Innovatsion  mahsulot  bozorlari  ―muhit‖  va  ―sotish‖  o‗rtasidagi 
munosabatni  kengaytirish,  bunda  ularning  qimmatli  qog‗ozlar,  birinchi 
navbatda,  korporativ  bozorda,  mehnat  va  resurslar  bozorlarida, 
shuningdek,  birjalar,  sotuvlarda,  yarmarkalar  va  auksionlarda  faolligiga 
erishishni ta‘minlash darkor. 
Jarayonlar  bo‗yicha  innovatsiyalar  texnologik  yangi  yoki  texnologik 
jihatdan sezilarli darajada takomillashtirilgan ishlab chiqarish, shuningdek 
mahsulotlarini etkazib berish usullarini ishlab chiqish yoki joriy etishni o‗z 
ichiga  oladi.  Bu  turdagi  innovatsiyalar  yangi  ishlab  chiqarish  asbob-
uskunalaridan,  ishlab  chiqarish  jarayonini  tashkil  etishning  yangi 
usullaridan  foydalanishga  yoki  ularni  birgalikda  qo‗llashga,  shuningdek 
tadqiqot  va  ishlanmalar  natijalaridan  foydalanishga  asoslangan  bo‗lishi 
mumkin. Bunday innovatsiyalar, odatda, korxonada ilgari mavjud bo‗lgan 

---

99 
 
 
mahsulotlarini  ishlab  chiqarish  yoki  etkazib  berishning  samaradorligini 
oshirishga  qaratilgan  bo‗lishi,  shuningdek  odatdagi  usullar  yordamida 
amalga  oshirish  imkoni  bo‗lmaydigan  texnologik  jihatdan  yangi  yoki 
takomillashtirilgan  mahsulotlarni  ishlab  chiqarish  yoki  etkazib  berish 
uchun mo‗ljallangan bo‗lishi mumkin. 
Jarayonlar  bo‗yicha  innovatsiyalarni  korxona  birinchi  bo‗lib  joriy 
qilgan bo‗lishi muhim emas.  
Texnologik innovatsiyalarga quyidagilar kirmaydi: 
mahsulotdagi estetik (rangida, bezatilishida) o‗zgartirishlar; 
mahsulotning konstruktiv vazifalarini o‗zgartirmaydigan, uni tarkibiy 
qismi  hisoblangan  materiallar  va  komponentlarning  ko‗rsatkichlariga, 
xususiyatlariga, narxiga etarlicha sezilarli ta‘sir ko‗rsatmaydigan texnik va 
tashqi ko‗rinishda sezilarsiz darajadagi o‗zgartirishlar; 
vaqtinchalik talabni va korxona daromadlarini ta‘minlash maqsadida 
korxona tomonidan ilgari ishlab chiqarilmagan, ammo mahsulotlar, ishlar, 
xizmatlar bozorida etarlicha ma‘lum bo‗lgan mahsulotlar, ishlar, xizmatlar 
ishlab chiqarishini yo‗lga qo‗yish (boshqa ixtisoslik bo‗yicha bo‗lishi ham 
mumkin)  evaziga  ularning  turlarini  ko‗paytirish.  Masalan,  mashinasozlik 
zavodida  mavsumiy  talabdan  foydalangan  holda  yozgi  davrda  boshqa 
ixtisoslik bo‗yicha mahsulotlar ishlab chiqarilishi; 
ma‘lum  modeldagi  qo‗shimcha  dastgohlarni  o‗rnatish,  hatto  ularni 
shu  modelning  oxirgi  modifikatsiyaga  almashtirish  evaziga  ishlab 
chiqarish quvvatlarini kengaytirish; 
to‗laligicha  boshqa  korxona  tomonidan  ishlab  chiqarilgan  va 
tayyorlangan innovatsion tovarlar, ishlar, xizmatlarni sotish; 
tashkiliy va boshqarish bo‗yicha o‗zgartirishlar. 
Innovatsion  faoliyatda  davlat  va  xususiy  sherikchilik  asosida 
kooperatsiya  aloqalarning  turli  shakllarini  amalga  oshirish,  kichik 
texnologik  zonalarni  rag‗batlantirish  va  moliyalashtirish  bo‗yicha  maxsus 
dasturlarni  ishlab  chiqish,  shuningdek,  ilmiy-texnik  mahsulotlar  bo‗yicha 
davlat  buyurtmalari  tizimini  kengaytirishga  erishish  lozom.  Innovatsion 
mahsulotlarni  ishlab  chiqaruvchi  korxonalar  uchun  innovatsion  xizmatlar 
bozori  infratuzilmasini  shakllantirish,  maslahat  xizmatlarini  ko‗rsatish 

---

100 
 
 
bo‗yicha  ilm-fan  institutlarini  rivojlantirish  hamda  professional 
innovatsion menedjment tizimini shakllantirish zarur.  
Mamlakatimizda  innovatsion  faoliyatni  rivojlantirish  bo‗yicha 
maxsus kurslarni tashkil qilish va ushbu yo‗nalish bo‗yicha  mutaxassislar 
malakasini  doimiy  oshirib  borish,  shuningdek  o‗quv,  ilmiy-tadqiqot  va 
innovatsion  faoliyatni  boshqarish  masalalari  bo‗yicha  yangi  innovatsion 
loyihalarni yaratish talab etiladi. 
Iqtisodiyotni  turli  sohalarida  innovatsion  mahsulotlarni  ishlab 
chiqarishga  xizmat  qiluvchi  innovatsion  klasterlarni  tashkil  etish  va  ular 
faoliyatini  rag‗batlantirishga  alohida  e‘tibor  qaratish  lozim.  Ushbu 
yo‗nalish  innovatsion  faoliyatni  ilmiy-tadqiqot  muassasalari,  yirik  sanoat 
korxonalari,  moliyaviy  tuzilmalar  va  hukumat  organlari  bilan  klaster 
bo‗g‗inlari doirasila kooperatsiya aloqalarini o‗rnatish muhim hisoblanadi. 
Bu  jarayonda  ishtirok  etayotgan  sub‘ektlar  uchun  o‗zaro  barqaror 
manfaatli  aloqalarni  shakllantirish,  tashqi  va  ichki  bozorlarda  raqobat 
ustunliklarga  erishish  o‗ta  muhim  vazifalardan  hisoblanadi.  Innovatsion 
klasterlarni  shakllantirish  va  ularga  innovatsion  faoliyat  yuritishi  uchun 
shart-sharoit  yaratish  davlatning  iqtisodiy  siyosatining  ustuvor  yo‗nalishi 
hisoblanadi  va  u  alohida  kichik  innovatsion  korxonalarni  qo‗llab-
quvvatlashga  yo‗naltirilishigina  emas,  balki  turli  hajimdagi  va  turdagi 
faoliyatni  birlashtiruvchi  ―yuqori  texnologiyalar‖  tizimini  rivojlantirishni 
rag‗batlantirishga asoslanmog‗i lozim. 
―Ko‗chirib  o‗tkazish‖  strategiyasimavjud  xorijiy  ilmiy-texnika 
salohiyatidan  foydalanish  va  yangiliklar  kiritishni  o‗z  iqtisodiyotiga 
ko‗chirib o‗tkazishdan iborat. Bu strategiya birinchi navbatda, Yaponiyada 
ikkinchi  jahon  urushidan  keyingi  yillarda  foydalanilgan,  AQSH,  Angliya, 
Fransiya,  Rossiya  kabi  rivojlangan  mamlakatlarda  xorijda  talab  yuqori 
bo‗lgan  yangi  mahsulotlar  ishlab  chiqarishni  o‗zlashtirish  uchun  yuqori 
samarali  texnologiya  litsenziyalar  xarid  qilingan,  kelgusida  fundametal 
tadqiqotlar  va  loyihalardan  tortib  to  innovatsiyalarni  joriy  qilish,  ularni 
mamlakat  ichkarisida  va  jahon  bozorida  amalga  oshirishgacha  bo‗lgan 
butun  innovatsion  siklni  ta‘minlagan  o‗zining  ilmiy-texnik  salohiyati 
yaratilgan. 

---

101 
 
 
―O‗zlashtirish‖  strategiyasishundan  iboratki,  arzon  ishchi  kuchiga 
tayangan  o‗zining  yo‗qotilayotgan  ilmiy-texnik  salohiyati  bir  qismidan 
foydalangan  holda  ilgari  sanoati  rivojlangan  mamlakatlarda  ishlab 
chiqarilgan  mahsulotni  ishlab  chiqarish  o‗zlashtiriladi,  kelgusida  ishlab 
chiqarishga  muhandislik-texnik  hamkorlik  qilish  hamda  iqtisodiyotning 
davlat  va  bozor  shakllarini  uyg‗unlashtirgan  holda  innovatsion  faoliyatni 
kuchaytirishni  ta‘minlash,  o‗zining  ilmiy-tadqiqotchilik  va  tajriba-
konstruktorlik  ishlarini  o‗tkazishga  qodir  bo‗lgan  ilmiy-texnik  salohiyat 
tiklanadi. 
Mamlakatda 
innovatsion  faoliyatni 
shakllantirish 
va 
ularni 
kengaytirish 
maqsadida 
quydagi 
chora-tadbirlarni 
ko‗rishi  zarur                      
(3.2.1-rasm):