Parrandalarda ovqat ҳazm qilish tizimi kasalliklari

Юқори умуртқалиларнинг вояга етган организмларидаги турли тўқима ва органлар ҳужайраларининг бўлиниш қобилияти бир хил эмас.

Табақаланган ва ихтисослашган ҳужайралар (масалан, қон гранулоцитлари) бўлиниш қобилиятини тўлиғича йўқотган. Организмда ҳужайралари доимо янгиланиб турадиган тўқималар - турли эпителийлар, қон етиштирувчи тўқималар ҳам мавжуд.

Бу хил тўқималардаги бир қисм ҳужайралар доимо бўлиниб, ўз фаолиятини тугатаётган ва ўлаётган ҳужайраларнинг ўрнини олади. Одатдаги шароитда кўпаймайдиган ҳужайралар репаратив регенерация (тўқималар шикастлангандан кейин тикланиш) жараёнларида қайтадан кўпайиш қобилиятини тиклаши мумкин.

Ҳужайра цикли икки бўлиниш оралиғи - интерфаза ва митоз бўлиниш даврини ўз ичига олади. Ҳужайра циклининг босқичларига кўра, кўпаяётган ҳужайралардаги ДНК миқдори ҳар хил бўлади. Бу ҳолни соматик ҳужайралар ҳам, гаметалар ҳам кўпаяётганда кузатиш мумкин.

Маълумки, етилган тухум ва уруғ ҳужайраларда хромосомалар сони гаплоид бўлиб, ДНК миқдори организмнинг бошқа ҳужайраларидагидан 2 марта камдир. Плоидлик н ҳарфи билан белгиланади, яъни 1 н сондаги хромосомаларга эга ҳужайралар гаплоид, 2 н-диплоид, 3 н-триплоид ва ҳ. Шунга мос равишда ҳужайранинг ДНК миқдори (c) ҳужайра плоидлиги билан боғлиқ: хромосомаларнинг сони 2 н бўлган (диплоид) ҳужайрада ДНК миқдори 2 c.

Маълумки, етилган тухум ва уруғ ҳужайраларда хромосомалар сони гаплоид бўлиб, ДНК миқдори организмнинг бошқа ҳужайраларидагидан 2 марта камдир. Плоидлик н ҳарфи билан белгиланади, яъни 1 н сондаги хромосомаларга эга ҳужайралар гаплоид, 2 н-диплоид, 3 н-триплоид ва ҳ. Шунга мос равишда ҳужайранинг ДНК миқдори (c) ҳужайра плоидлиги билан боғлиқ: хромосомаларнинг сони 2 н бўлган (диплоид) ҳужайрада ДНК миқдори 2 c.

Оталаниш жараёнида икки гаплоид ҳужайра қўшилишидан ҳосил бўладиган ҳужайра – зигота диплоид (2 н, 2 c)дир. Бундан кейин зиготанинг майдаланишидан ҳосил бўладиган диплоид ҳужайраларнинг навбатдаги бўлинишлари натижасида тараққий қиладиган организмнинг етилган жинсий ҳужайралардан ташқари барча ҳужайралари одатда диплоид бўлади.