Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

1.2. Parrandachilikda ishlatiladigan energiya turlari

va energetik vositalari

Parrandachilikda ishlatiladigan energetika turlari va texnika vositalari

qishloq xo jaligi energetikasining tarkibiy qismi boiib, o ‘z navbatida turli

holdagi energetik resurslardan va bu energiya manbalaridan energiya olish

uchun ishlatiladigan texnika vositalaridan iborat.

Energiya manbalari ikki turga boiinadi, tabiiy (birlamchi) va sun’iy

(ikkilamchi) energiya manbalari.

Birinchi turdagi tabiiy energiya manbalariga quyidagilar kiradi: quyosh

energiyasi; yoqilgining ximiyaviy energiyasi; yadro energiyasi; daryo,

shamol, yer osti geotermal suv manbalarining energiyasi va boshqalar.

7

Ikkinchi turdagi sun’iy energiya manbalariga elektr energiyasi, sanoat korxonalarida olinadigan energiyalar kiradi.

Qishloq xo‘jaligida, shu jumladan parrandachilikda birlamchi tabiiy energiya manbalari sifatida suyuq gaz va qattiq holdagi yoqilg‘ilar va ular asosida ishlaydigan texnika vositalari ishlatiladi.

Quyosh, shamol va boshqa muqobil energiya turlaridan foydalanish hozirgi vaqtda juda kam miqdomi tashkil etadi. О ‘ zbekistan Respublikasida quyosh energiyasidan foydalanish uchun katta imkoniyatlar mavjud bo‘lib hozir fanning bu sohasini rivojlantirishga katta e’tibor berilmoqda. Bu turdagi energiya manbasidan xalq xo‘jaligining turli tarmoqlarida, shu jumladan qishloq xo‘jaligida keng foydalanish ko‘zda tutilgan.

Xalq xo‘jaligida birlamchi tabiiy energiya manbalaridan texnik vosi- talar yordamida mexanik, issiqlik, elektr energiyalari ishlab chiqariladi va bu turdagi energiya vositalari chorvachilikdagi asosiy energiya manba­lari bo‘lib xizmat qiladi. Chorvachilikdagi turg‘un texnologik jarayonlar uchun nisbatan arzon elektr energiyasidan foydalanish iqtisodiy jihatdan ancha samaradorligi bilan xarakterlanadi.

Hozirgi vaqtda qishloq xo‘jaligida ishlatiladigan energetika vositalari va ulaming energetika balansi taqribiy ravishda, foiz hisobida quyidagi- cha: [7]

з-вов. 43

w 54

w <⁴-⁴> 54

Г к 54

Q 102

ш^-qY 102

Qishloq xo‘jaligida energetika manbalari va vositalari qancha ko‘p bo‘lishiga qaramasdan traktorlar, o‘zi yurar shassilar, kombaynlar va elektr dvigateli asosiy energetik vositalari bo‘lib qolmoqda. Parrandachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishda ishlatiladigan texnika vositalari shu turdagi energiya vositalari yordamida ishlatiladi.

Parrandachilikda ishlatiladigan barcha texnika vositalari ko‘chma, harakati cheklangan va turg‘un holatda ishlaydigan turlarga bo‘linadi.

Ko‘chma energetik vositalarga - traktorlar, o‘zi yurar shassilar, o‘zi yurar kombaynlar, avtomobillar va turli ish hayvonlaridan tuzilgan transport vositalari kiradi.

Harakati cheklangan energetik vositalarga - relsli yoiaklarda (yerga

o‘matilgan yoki osma holda) harakatlanadigan va sirpanuvchi elektr

kabellari bilan jihozlangan texnika vositalari (zanjirli-skreperli qurilmalar,

maxsus ozuqa tarqatgichlar, elektr telferlari va boshqalar) kiradi.

Turg‘un energetik vositalariga fermalarda ishlatiladigan texnologik

vositalaming elektr dvigatellari, shamol dvigatellari, turg‘un holda

ishlcg^Jadigan ichki yonuv dvigatellari va boshqalar kiradi.

Respublikamizda organik yoqilgi manbalarining cheklanganligi va

ekologik muhitning mo‘tadilligini saqlash maqsadida muqobil energiya

manbalaridan oqilona foydalanish bo‘yicha samarali ishlar qilinmoqda.

Qishloq xo‘jaligida muqobil energiya manbalari bilan ishlatiladigan

texnika vositalarini yaratish va joriy etishga katta e’tibor berilmoqda.

Bu turdagi energiya vositalaridan foydalanishni quyidagi yo‘nalishlar

bo‘yicha olib borish rejalashtirilgan:

- quyosh energiyasidan cpshloq xo‘jaligidagi texnologik jarayonlarni

bajarishda asosiy issiqlik manbayi sifatida foydalanish;

- quyosh energiyasini boshqa turdagi energiya vositalariga aylantirish,

xususan elektr energiyasiga;

- togii hudud'larda suv energiyasidan unumli foydalanish va uni

elektr va mexanik energiyaga aylantirish;

- cho‘l hududlarida shamol energiyasini elektr yoki mexanik energiyasiga

aylantirish, suv chiqarish va parrandachilik fermalarini

elektr energiyasi bilan ta’minlash;

- parrandachilik fermalari chiqindilaridan yuqori sifatli organik o‘g‘it

tayyorlash va biogaz ishlab chiqarish;

- chorvachilikda mahsulot ishlab chiqarish jarayonlari uchun kam

energiya bilan ishlaydigan mashina va qurilmalar tizimini yaratish

va amaliyotga tadbiq etish va boshqalar.