Parallel to`g`ri chiziqlar o`tkazish

Geometrik yasashlar

Reja:

1. 
   Parallel to`g`ri chiziqlar o`tkazish
   
2. 
   To`g`ri chiziq kesmasini teng bo`laklarga bo`lish. (Fales teoremasi)
   
3. 
   Qiyalik va konusliklarni yasash
   
4. 
   Muntazam kupburchakliklar yasash
   
5. 
   Tutashmalar
   
6. 
   Sirkul va lekalo egri chiziqlarining yasalishi
   

1. Parallel to`g`ri chiziqlar o`tkazish.

Geometrik yasashlar: reysshina, chizmachilik uchburchakliklari (45 burchakli, 30 va 60 burchakli), gotovalnaya, po`lat lineyka va boshqa moslama hamda mashinalardan foydalanib bajariladi. Reysshina yordamida gorizontal parallel to`g`ri chiziqlar o`tkaziladi. Vertikal va qiya chiziqlarni esa chizmachilik uchburchaklari vositasida o`tkaziladi (1-shakl).

1-shakl.
2. To`g`ri chiziq kesmasini teng bo`laklarga bo`lish. (Fales teoremasi).

Berilgan AV kesmani teng bo`laklarga bo`lish uchun uning bir uchida ixtiyoriy burchak ostida yordamchi AK kesmani o`tkaziladi. AK ga ixtiyoriy uzunlikda, lekin o`zaro teng qilib talab qilingan miqdordagi kesmalar (masalan, 6 ta kesma, 41-shaklda) qo`yib chiqiladi. AK dagi 6nuqtani V nuqta bilan tutashtiriladi. Bo`luvchi nuqtalar (1, 2, 3 va h.k.) orqali 6 B ga parallel chiziqlar o`tkaziladi. Ular AB ni 1, 2, 3 va h.k nuqtalarda kesadi. Bu nuqtalar AB ni teng bo`laklarga buluvchi 1, 2, 3 va h.k. nuqtalardir.

2-шакл.
3. Qiyalik va konusliklarni yasash.

AB to`g`ri chiziqning AG chiziqqa nisbatan qiyaligi i bilan belgilanadi va u

h BC
i=  =  = tg  ifoda bilan aniqlanadi, bu yerda  - qiyalik burchagi.
l AC
qiyalikni yasash. Berilgan iq1: n qiyalikda to`g`ri chiziq o`tkazish uchun berilgan kesmaning A uchidan to`g`ri chiziq bo`ylab o`zaro teng bir nechta (n ta) kesim o`lchab qo`yiladi. M nuqtadan uzunligi bitta kesma uzunligiga teng bo`lgan perpendikulyar MS o`tkaziladi. Qurilgan  MAS ning AS gipotenuzasi izlangan qiyalikni beradi (3-shakl).
Konuslik deb konus ikki ta kundalang kesimidagi diametrlar ayirmasining ular orasidagi masofaga bo`lgan nisbatiga aytiladi (44-shakl).
Konuslik K bilan belgilanadi va u quyidagicha aniqlanadi:

D - d
K =  = tg  K = 2 i

l
Konuslikni yasash. Berilgan o`qqa nisbatan 1: n konuslikni yasash, konus o`qining har bir tomonida 1:2 n qiyaliklarni yasashdan iboratdir. Birordetallarning konusligini yasash uchun uning diametrlaridan biri va konus uzunligi l berilishi lozim. Masalan: konusligi Kq1:5, katta diametri Dq40 mm va uzunligi lq60 mm bo`lgan konussimon detalning (45-shakl) kichik diametri d konuslik formasiga binoan quyidagicha aniqlanadi:
1
d =D - Kl = 4a -   60 =28 mm
5