Pan: xiymiya oz betinshe jumisi

N. Bor teoriyası. Atom dúzilisiniń ájayıp basqıshlarınan biri — 1913 jılda Daniya alımı Nils Bar usınıs etken vodorod atomining dúzilisi teoriyası boldı. N. Bar óz teoriyasın jaratıwda Rezerford pikirine hám kvantlar teoriyasına tiykarlandi.
N. Bar teoriyasınıń birinshi postulatiga kóre, elektron yadro átirapında tek kvantlanǵan, yaǵnıy belgili ener-giya dárejesine muwapıq keletuǵın orbitallar boylap aylanadı.
Bul orbitallardan qay-qaysısınıń elektron menen bánt etiliwi atomning energiyasına baylanıslı. Eger atomning ener-giyasi minimal bahaǵa iye bolsa elektron yadroga bawırlas birinshi orbita boylap háreket etedi; atomning bul ho-latini qo'zg'almagan, normal yamasa tiykarǵı jaǵday dep ataladı. Bul halda elektron yadro menen eń bekkem baylanısqan boladı.
Qosımsha energiya qabıl etken atom qo'zg'algan jaǵdayǵa ótedi. Lekin atomning qo'zg'algan jaǵdayı ni-hoyatda qısqa múddetli bolıp tabıladı (sekundning júz millionnan bir úlesi waqıtta ).
Elektron uzaq orbitadan jaqın orbitaga ótkende atom elektromagnit nur shıǵarıp óz energiyasın azaytadı.
N. Bor teoriyasınıń ekinshi postulatiga kóre, elektron bir orbitadan ekinshi orbitaga ótkendagina atom óz energiyasın ózgertiredi: elektron kvantlanǵan orbitalar boylap aynalǵanda, atom energiya shıǵarmaydı hám energiya yutmaydi.