Палеолит. Общая характеристика

Paleolit davri(m.a 1mln-12 ming yillik)

Bu davr bo‘yicha tadqiqot olib borgan olimlar, dastavval, rus arxeologi A.P Okladnikov.Keyinchalik XX asr 80-yillarida O‘z.F.A.akademigi, t. f. d O‘. Islomov va uning shogirdi K.Kraxmallar hisoblanadi. Paleolait davriga oid eng mashhur yodgorliklar: Selung‘ur(Farg‘ona),Xo‘jakent,Obirahmat(Toshkent),Omonqo‘ton, Qo‘tirbuloq, Zirabuloq(Samarqand) hisoblanadi.

Teshiktosh g‘ori

Bu joy XX asrning 30-yillarida olim A.P Okladnikov tomonidan 9 yoshli neandertal bola va qadimgi hayvonlarning qoldiqlari – echki shoxlari, yovvoyi ot va leopard qoldiqlarini topgani bilan mashhur. Yaqin atrofdan o‘rta tosh(mustye) asriga tegishli mehnat qurollari ham topilgan.Antropolog olim M.M.Gersimovning mehnati samarasi o‘laroq 8-9 yoshli neandertal qizning qiyofasi tiklangan bo‘lib, uni hozirda Termiz arxeologiya muzeyida ko‘rish mumkin.

Mezolit davri(m.a12-7 ming yillik)

O‘rta Osiyoda Mezolit davrini tarixiy davr sifatida arxeolog olim O‘.Islomov ochib berdi. Olim ,,O‘rta Osiyo mezoliti’’ doktrlik ishini yoqladi(1977). O‘tkir Islomovning Пещечера Мачай(1975), Обишерская қултура (1980) monografiyalri muhim manba hisoblanadi.Mezolit davri ga doir manzilgohlar: Obishir(Fargona) ,Qo‘shilish(Toshkent),Machay(Surxandaryo).

Neolit davri(m.a 6-4 mingyilli)

O‘rta Osiyoda bu davrga oid yodgorliklar: oytun, Kaltaminor, Hisor madaniyatlaridir.Olimla S.P.Tolstov, Y. Y. G‘ulomov, A. Asqarov, O‘.Islomovlar tomonidan o‘rganilga.

Neolit davri bo‘yicha eng mashxur yodgorliklardan biriKaltaminor madaniyati hisoblanadi.Oʻzbekistonda neolit davriga oid ilk topilgan arxeologik madaniyat (miloddan avvalgi 7—3-ming yillik). Kaltaminor koʻli yonidan topilgan. 1939—40 va 1945-yillar Xorazm arxeologiya-etnografiya ekspeditsiyasi tekshirgan. Kaltaminor madaniyati Amudaryoning qadimiy Oqchadaryo deltasi, Qizilqum,Yuqori Oʻzboy, Mohondaryo, Orolning shimoliy-sharqiyboʻylarida, Qozogʻiston va sharqiy Kaspiy hududlarigachatarqalgan. Eng mashxur manzilgohi Jonbos lV. Bu madaniyat bo‘yicha eng muhim manbalar S. P. Tolstov managrafiyalari hisoblanadi.