P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Statik  sezgilar 

gavdamizning  fazodagi  holatini  bilish  va  muvozanat 

saqlash sezgilari deb ataladi.  Gavdaning fazodagi holatini bilish va muvo­

zanat  saqlash  sezgisi  uchun  ichki  quloqdagi  vestibulyar apparat  retseptor 

vazifasini o'taydi. Quloq dahlizi va yarim doira kanallar vestibulyar appa­

rat tarkibiga kiradi.  Yarim doira kanallarni to'ldirgan endolimfada sezuv­

chi  nerv  tarmoqlari  bor,  bu  nerv  gavdamizning  fazodagi  harakatini  va 

holatni  idora  etadi.  Gavdamiz  turli  harakatlar  qilganda  endolimfa  teb- 

ranib,  ana shu nervni qo‘zg‘aydi.  Gavda muvozanatini saqlashda 

otolitlar 

katta  rol  o'ynaydi.  Otolitlar  — endolimfada  otolit  pardasi  deb  ataluvchi 

maxsus  pardaning  ustida  suzib  yuradigan  mayda  ohaktosh  kristallaridan 

iboratdir.

Organizm,  asosan,  avtomatik  suratda  refleks  yo'li  bilan  muvozanat 

saqlaydi,  gavdamizning  biron  holati  muvozanat  buzilgandagina,  ayniqsa, 

ravshan seziladi  (bilib olinadi).  Muvozanat organi zararlanganda odam bi­

ron organining (yoki butun gavdasining)  holatini bila olmaydi va yurganda 

muvozanat  saqlay  olmaydi.  Gavdamiz  holatining  sezilishida  ko'rish,  ha­

rakat  (kinestetik) sezgilari bilan teri sezgilari ham katta ahamiyatga egadir.