|
unutish hodisasini ilgarilari esda olib qolingan narsalar
ning ongimizdan tamomila yo‘qolishi, ya’ni uni esda tutishga batamom
qarama-qarshi jarayon deb tushuniladi.
A m m o b u n d a y deb tu sh u n ish u n c h a
asosli em as.
S h u n i esd a tu tis h k era k k i, esga tu sh irish faq at xotiraga k eltirish usuli
b ila n g in a e m a s, balki ta n is h vositasi b ila n h a m vo q e b o 'la d ig a n ja r a y o n -
dir. Biz ilgarilari e sd a q o ld irg a n h a r b ir n a rsa n i k ey in ch alik qay d a ra ja d a
b o 'lm a s in ta n ib o la m iz . B u n d a n ta sh q a ri, h a r b ir id ro k d a ta n ib o lish e le -
m e n ti bor. D e m a k , x o tira m iz d a ixtiyoriy esga tu sh irila d ig a n n a rs a d a n
k o 'r a xayolda k o 'p n a rsa sa q la n ib tu r a r ek an .
S o 'n g ra , b iz o 'q ib o lg a n m a te ria l, biz u n i esd a olib q o lg a n v a q td a
m a z m u n a n va sh a k la n q a n d a y b o 'lg a n b o 'ls a , a lb a tta a y n a n s h u n d a y
saq la n ib tu ra v e rm a y d i. L ekin b ir q a n c h a n a rsa la r, m asalan , o d a tla n ilg a n
is h -h a ra k a t, k o 'p a y tiris h ja d v a li, m a te m a tik a va g ra m m a tik a g a o id h a r xil
t a ’riflar, s h e ’rla r, te le fo n n o m e rla ri va sh u k a b ila r esim izd a m a z m u n a n va
sh ak la n o 'z g a rm a s d a n a y n a n sa q lan ib tu rish i m u m k in . A m m o k o 'p n a rsa
esim izd a a y n a n sa q la n ib q o lm a y d i, biz b a ’z a n esa esd a ay n an saq lab q o
lish k a m d a n k a m u c h ra y d i, d e b o 'y la y m iz .
A m m o esd a q o lg a n h a m m a m a te ria ln i t o 'la - to 'k is va a y n a n esga t u
sh irish m u m k in e m a slig id a n , sh u m a te ria l e sim iz d a saqlanib q o lm a y d i,
d e g a n xulosa c h iq a rib b o 'lm a y d i. E sd a q o ld irila y o tg a n m a te ria l, uni y o d -
g a olib qolish v a esd a sa q la n ib tu rish ja ra y o n id a q a y ta d a n tu z ila d i, re -
k onstruksiya q ilin a d i. R e k o n stru k siy a, k o 'p in c h a x o tira m ahsuli to 'g 'r is id a
fik rim izn in g fa o l ish la sh i n a tija sid a voqe b o 'la d i. X o tira d a q o lg an m a te ri
al kishining o n g id a m u sta q il « ishlanib ch iq ilg a n d a n » keyin sh ax sn in g o 'z
x azinasi b o 'lib q o lg a n d a g in a x o tira q iy m atli sifatga ega b o 'la d i.
S h u n d ay qilib, x o tira faoliyatini ken g m a ’n o d a tu sh u n ish lo zim , c h u n
ki xo tira m a te ria ln i m ex a n ik ravishda esda q o ld irish va uni a y n a n esga
tu sh irish qobiliyati b ila n c h ek lan ib q o lm ay d i. B izning x o tiram iz d a biz a y
n a n esga tu sh ira o la d ig a n la rim iz d an va esga tu sh irish kerak b o 'lib q o la d i-
g an la rd a n k o 'ra ju d a k o 'p n arsa saqlanib tu ra d i, deb o'ylashga h a q im iz b o r.
Psixologiyada h a tto sh u n d a y b ir fikr tu g 'ilg a n k i, bu fikrga k o 'r a , kishi
idrok qilgan va e sid a olib q o lg an h a m m a narsa x o tirad a saqlanib q o la d i-y u ,
a m m o kerak b o 'lib q o lg an b ir p a y td a h a m m a narsa esga tu sh av erm ay d i:
faqat esga tushishi u ch u n qulay sharoit m avjud b o 'lg an narsagina esga tushadi.
Q ulay sharoit d e b sh u n d a y sh a ro it hiso b lan ad ik i, b u n d a bir narsan i esga
tu sh irish zaru riy ati tu g 'ila d i, nerv sistem asi sog' va te tik holda b o 'la d i, esga
tu sh irilad ig an m a te ria ln in g ay rim qism lari o 'rta s id a m a z m u n a n m a h k a m
b o g 'la n ish , sh u n in g d e k , esga tu sh irila d ig an m aterial bilan shu p a y td a kishi
o n g in in g m a z m u n i o 'rta s id a b o g 'la n ish m avjud b o 'la d i.
B u n d ay sh a ro it b o 'lm a g a n ta q d ird a , z a ru r m a te ria ln i ixtiyoriy eslash
ja ra y o n i q iy in lash ad i. K o ‘p h o lla rd a biz h a tto m ax su s y o rd a m c h i u s u l
la rd a n fo y d alan sa k h a m z a r u r b o 'lib q olgan m a te ria ln i esga tu sh irish g a
ojizlik qilib qo lam iz.
S h u n d a y qilib,
Do'stlaringiz bilan baham: | 
