P h aydarova

qanotcha 
deb 
ataladi. Uchish vaqtida m a’lum darajada rullik vazifasini bajar- 
adigan katta dum patlari 
yo‘naltiruvchi patlar 
yoki 
rul pat-
laridir.
Pat kaptar gavdasini boshidan oxirigacha qoplab olmasdan, 
balki terming m a’lum qismlari -
pteriliylardagina 
bo‘ladi, shu 
qismlar orasida patsiz joylar -
apteriylar 
ham bor (80-rasm).
Kichkina va yumaloq boshining uchidagi tumshuq asosan 
suyakdan tashkil topgan bo‘lib, uning ustini shoxsimo.n mod- 
dali 
qin 
qoplab olgan. Qushlarning tum shug‘i oziqlanish xa- 
rakteriga qarab turli-tuman shaklda tuzilgan bo‘ladi. Tumshug‘i 
ustki va ostki tum shuqdan iborat. Ustki tumshug‘ining asosida 
burun teshiklari bor. Kaptar, to ‘tiqushlar va kunduzgi yirtqich 
qushlarning tumshuqusti asosidagi voskovitsa sezuvchi tana- 
chalarga boy, b o ‘rtib chiqqan yumshoq teri bilan qoplangan.
142

---

Katta ko‘zlari boshining ikki yoniga o ‘rnashgan bo‘lib, ustki 
va pastki qovoqlar hamda ko‘zining oldingi burchagida pirpi- 
ratuvchi yumgich pardasi bor. K o‘zlarining orqasida va bir oz 
pastroqda shakli o ‘zgargan kontur patlar bilan qoplangan tash­
qi quloq kanalining teshigi joylashgan bo‘lib, u quloqning 
nog‘ora pardasiga 
borib taqaladi. N og‘ora parda orqali ajralib 
turgan 
o ‘rta quloq 
yoki 
nog‘ora bo‘shlig‘i 
og‘iz bo‘shlig‘i 
bilan ingichka 
yevstaxiev nayi 
orqali q o ‘shiladi. Bunga 
ishonch hosil qilish uchun nog‘ora pardani nina bilan teshib, 
undan qil o ‘tkazilsa, uning uchi og‘iz bo‘shlig‘idan chiqadi. 
Og‘iz burchaklarini qaychi bilan kesib, tumshuqni yon to- 
monlarga qayirib qo‘ying va og‘iz bo‘shlig‘ining tuzilishi bi­
lan tanishib chiqing. Og‘iz bo‘shlig‘ida uchi ingichka til joy­
lashgan b o ‘lib, uning orqa qismi ovqatni yutishga yordam 
beruvchi o ‘simta popukchalar bilan qoplangan. Tilning tubi- 
da atrofl uchta tog‘ay bilan o ‘ralgan 
hiqildoq 
joylashgan. 
H iq ild o q d a n keyin halq u m jo y la sh g a n b o ‘lib , u n d a n
qizilo‘ngach boshlanadi.