О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

Kimyoviy  omillar.
  Muhit  reaksiyasi  —  Mikroorganizmlar  rivojlanishiga 
oziqa muhitini nordonligi yok ishqorliligi katta ta’sir kо‘rsatadi. Oziqa muhitining 
bunday  xususiyati,  muhit  tarkibiga  kirgan  kimyoviy  elementlarni  suvli  sharoitda 
elektrolitik  dissotsiatsiyasi  natijasida  kelib  chiqadi.  Biologik  jarayonlar  bilan 
aloqador  kimyoviy  reaksiyalar,  muhitdagi  vodorod  ionlari  miqdoriga  bog‘liq 
bо‘lib,  bu  kо‘rsatkich  pH  (pH-  vodorod  ionining  HQ  о‘nlamchi  logorifmining 
manfiy kо‘rsatkichi) bilan belgilanadi. pH 1 dan 14 gacha belgilanib, 1 dan 6 gacha 
nordon,  7  neytral,  8  dan  14  gacha  ishqoriy  muhit  deb  hisoblanadi. 
Mikroorganizmlarning  har  xil  shtammi  о‘zining  mi’tadil  pH  iga  ega  va  faqatgina 
shu  kо‘rsatkich  doirasida  yaxshi  isib,  rivojlanadi.  Kо‘pgina  bakteriyalar  neytral 
muhitda  yaxshi  rivojlansa  (pH  6,5-7,5),  mitselial  va  bir  hujayrali  zamburug‘lar 
(hamda  achitqi  zamburug‘larining  ayrimlari)  nordon  (kislotali)  muhitda  (pHq4-6) 
yaxshi  о‘sib,  kо‘payishadi.  Muhitning  pH  kо‘rsatkichi  hujayralarda  о‘tadigan 
biokimyoviy  jarayonlarga,  xususan  fermentlarning  faolligiga  ta’sir  kо‘rsatadi. 
Shuningdek, pH oziqa moddalarni hujayraga kirishida katta rol о‘ynaydi.