О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

13-MAVZU: 
YEM-XASHAK, SUV VA HAVO MIKROBIOLOGIYASI 
 
REJA: 
1.
 
Yem-xahshak tayorlashda mikroboilogiya 
2.
 
Silos tayyorlash mikroorganizmlar roli 
3.
 
Suv mikroflorasi 
4.
 
Havo mikroflorasi 
 
Suv mikroflorasi 
Boshqa tirik organizmlarga qaraganda bakteriyalar tabiatda keng tarqalgan, 
chunki  ular  nihoyatda  mavda  bo'lganligi,  tashqi  muhit  omillariga  tez  moslasha 
olganligi,  turli-tuman  oziqa  moddalarni  iste’mol  qila  olganligi  uchun  boshqa 
organizmlar  yashay  olmaydigan  joylarda  ham  uchraydi.  Bakteriyalar  tuproqda, 
suvda, havoda 

---

76 
 
va  boshqa  organizmlar  tanasida  uchraydi.  Suvda  juda  ko‘p 
mikroorganizmlar  uchraydi,  chunki  suv  tabiiy  muhit  hisoblanadi.  Suvga 
mikroorganizmlar  tuproqdan  o‘tadi.  Agar  suvda  oziqa  moddalar  yetarli  bo‘lsa, 
mikroorganizmlar soni juda 
ko‘payib  ketadi.  Ayniqsa  chiqindi  oqava  suvda  bakteriyalar  ko‘p  bo‘ladi. 
Artezian  quduqlari  va  buloq  suvlari  esa  toza  hisoblanadi,  ularda  bakteriyalar 
deyarli uchramaydi. Ariq va hovuz suvlarida, ayniqsa, ariq suvining 10 sm gacha 
bo'lgan  chuqur  qismida,  qirg‘oqqa  yaqin  joylarda  mikroblar  soni  ko‘p  bo‘ladi. 
Qirg‘oqdan 
uzoqlashgan va chuqurlashgan sari mikroblar soni kamaya boradi. 
1  ml  toza  suvda  100—200  dona  mikrob  uchrasa,  iflos  suvda  100000  dan 
300000  gacha  va  undan  ham  ko‘p  mikrob  bo‘ladi.  Ayniqsa,  aholi  yashaydigan 
joylardan  oqib  o  ‘tgan  suvda  bakteriyalar  ko‘p  bo‘ladi.  Masalan,  A.S.Razumov 
ma’lumotiga ko‘ra,  
Ural  daryosining  suvida  aholi  yashaydigan  punktdan  yuqorida  1  ml  da 
19700  bakteriya,  aholi  yashaydigan  punktdan  pastda  esa  400000  dona  bakteriya 
borligi  aniqlangan.  Suvning  eng  yuqori  qatlamida  bakteriyalar  kamroq,  o'rta 
qatlamida  ko'proq  va  pastki  qatlamida  yanada  kamroq  boMadi.  Masalan, 
qirg‘oqdan 300 m narida 1 ml suvda 38 dona bakteriya, 5 m chuqurlikda 79 dona 
bakteriya, 20 m chuqurlikda esa 7 dona bakteriya borligi aniqlangan.  
Yomg‘irdan  keyin  bakteriyalar  soni  ko'payadi,  yomg‘irdan  oldin  1  ml 
suvda 8 ta bakteriya borligi aniqlangan bo'lsa, yomg'irdan keyin ulaming soni 1223 
taga  yetgan.  Ariq  suviga  nisbatan  ariqning  cho'kindi  moddalarida  mikroblar  soni 
ko‘p  bo'ladi,  ayniqsa  oltingugurt  va  temir  bakteriyalari  ko‘p  uchraydi.  Bulardan 
tashqari, nitrifikatorlar, azotfiksatorlar, pektinni parchalovchilar ham uchraydi.  
Suvda  spora  hosil  qilmaydiganlar  (97%),  cho'kindilarda  esa  spora  hosil 
qiluvchilar  (75%)  uchraydi.  Suvda  doim  uchraydigan  bakteriyalar: