O'zR. Konst u'yr kitabi. Orinbetov n

Shan’araq ha’m ja’miyet. Ja’miyette shan’araqti’n’ roli ju’da’ a’hmiyetli, 
wol 
a’dalatli’ ta’rizde ha’rqanday ja’miyettin’ negizi si’pati’nda ko’rip shi’g’i’ladi’, s
ebebi 
shan’araq so
с
ialli’q turmi’sti’n’ ayri’qsha tarawi’n wo’zinde ja’mleydi, wonda 
keleshekte ja’miyette jasawi’ ha’m ma’mlekettin’ puqarasi’na aylani’wi’ kerek bolg’an 
shaxsti’n’ du’nyag’a keliwi, ayaqqa turi’wi’ ha’m qa’liplesiw pro
с
esi boli’p wo’tedi. 
Shan’araq qatnasi’qlari’ tarawi’ndag’i’ Konstituciyali’q principler qatari’na 
to’mendegiler kiredi: 
hayallar ha’m yerkekler huquqlari’ni’n’ ten’ligi; 
neke yerkinligi; 
nekelengen shaxslardi’n’ ten’ huquqlig’i; 
ata-analardi’n’ kelip shi’g’i’wi’ ha’m puqarali’q abi’royi’na qaramastan 
ni’zam aldi’nda perzent huquqlari’ni’n’ ten’ligi; 
jetim balalar ha’m ata-ana qayi’rqomli’g’i’nan ayri’lg’an balalardi’n’ 
wo’siwi, ta’rbiyalani’wi’ ha’m ta’lim ali’wi’ kepillengenligi; 
anali’q ha’m balali’qti’n’ qorg’ali’wi’. 
Ma’mleketimizde shan’araq, anali’q ha’m balali’qti’n’ Konstituciyali’q qorg’ali’wi’ 
insan huquqlari’ boyi’nsha xali’q arali’q hu’jjetlerge tuwri’ keledi. Shan’araqti’n’ 
qorg’ali’wi’ ma’mlekette tu’rli ni’zamlardi’ qabi’l yetiw, sonday-aq, ja’miyetlik qorlari’ 
ha’m sho’lkemleri ta’repinen ruwxi’y ha’m materialli’q qollap-quwatlaw si’pati’nda 
a’melge asi’ri’ladi’. G’a’rezsizlik ji’llari’nda respublikada «Balalar jamg’armasi’», 
«Ma’ha’lle», «Qi’zi’l yari’m ay ja’miyeti» si’yaqli’ ko’p balali’ ha’m kem 
ta’miyinlengen shan’araqlarg’a, balalarg’a, jalg’i’z basli’larg’a ha’m basqalarg’a 
imkani’ bari’nsha ma’det beretug’i’n ja’miyetlik fondlar sho’lkemlestirilgen. 
Anali’q ha’m balali’qti’ qorg’awda, salamat a’wlad kamal tabi’wi’ ushi’n 
materialli’q shart-sha’rayatlar ha’m ruwxi’y wortali’qti’ ta’miyinlewde ayri’qsha 
xi’zmet ko’rsetken shaxslar «Sog’lom avlod uchun» ordeni menen si’yli’qlanadi’. 
Shan’araq – ja’miyettin’ tiykarg’i’ buwi’ni’ ha’m de ja’miyet ha’m ma’mleket 
qorg’awi’nda boli’w huquqi’na iye. Neke du’ziw ushi’n ku’yew ha’m kelinnin’ 
i’qti’yari’y razi’li’g’i’ za’ru’r, sonday-aq wolar belgili jasqa tolg’an boli’wi’ sha’rt 
(neke jasi’ qi’zlar ushi’n - 17 jas, yerler ushi’n - 18 jas). Neke du’zilgende u’shinshi 
shaxslardi’n’ aralasi’wi’na jol qoyi’lmaydi’. Aldi’n dizimnen wo’tilgen ha’m 
biykarlanbag’an neke, neke du’ziwdin’ qadag’an yetilgen sha’rtlerinin’ biri 
yesaplanadi’. Ni’zamg’a muwapi’q aqi’li’ zayi’p, ruwxi’y keseller ha’m 
tuwi’sqanlar 
wortasi’nda
neke du’ziwge jol qoyi’lmaydi’. Perzentlerdin’ huquqlari’ «Bala huquqlari’ 
haqqi’nda» g’i’ Konvenciya (1989-ji’l) da belgilep qoyi’lg’an. Wog’an ko’re insan 
tuwi’lg’annan 18 jasqa shekem bala yesaplanadi’ ha’m to’mendegilerge haqi’li’: 
jasawg’a, aqi’li’y ha’m fizikali’q rawajlani’wg’a; 
ati’ ha’m puqarali’qqa iye boli’wg’a; 
shan’araqta ta’rbiyalani’wg’a; 
pikir, hu’jdan ha’m diniy isenim yerkinligine; 
bilim ali’wg’a; 

---

33
zorli’qsi’z turmi’sqa; 
jeke qa’dir-qi’mbati’ hu’rmet qi’li’ni’wg’a ha’m t.b.