Озода Турмуҳамедова 7 7/7 Л

Келиннинг гўзаллиги бир йилликми?
Ёш лигим да менда ж у д а к ат т а таассу ро т қолдирган 
бир воқеа ҳеч эсим дан чиҳмайди. У ш анда ёзги т аъ ти л
пайти ҳиш лоҳдаги уйи м изда, бувимнинг ёнида, эдим. 
Б и р куни бувим лар бир неча аёл билан икки ҳов- 
ли наридаги ҳўш ниникига - ҳачон қ арам анг ғамгин, 
бош ҳа ш аҳар га иш га кетган ўғлининг йўли га м уш тоҳ 
ў тирад и ган онахонникига чиҳиб кети ш аётган экан. 
Ҳ ам м ал ар и хурсанд, бечора кам пирнинг ўғли келган 
эмиш. К ўп ў тм ай бувим я н ад а ҳизиҳроҳ х аб ар билан 
ҳай тди - йигит ўзига келин ҳам топиб бирга олиб 
келибди. «Ғалати б ўпти-д а м аҳ ал л а олдида», - д е- 
ган дилар ўш анда бувим. М ен учун бу ж у д а аж ойиб 
янгилик эди.
Ў ш анда 7 я ш а р л и к ҳ и зч а эдим. Д арҳол дугонамни 
топиб, у билан бирга узоҳдан келган келинни к ў р и ш - 
га ш ош илдим. Ҳ ал и ям к ў з олдим дан кетм айди, бизни 
илк ҳ аяж о н га солган нарса остона олдидаги келин - 
чакнинг баланд пош нали, ж у д а я м чиройли ту ф л и си
бўлган. Б и зга у эр так л ар д аги сирли б иллур ту ф л и га 
ўхш аб кўринганди ўш анда. Аммо уйга, келиннинг ол- 
дига, ки ра олмадик. К ел и н чак йў л д а у зо ҳ юриб ч ар - 
чабди, дам олаётган экан. Б и з эса унинг дам олиб бў- 
лиш ини кутиш га ҳарор ҳилдик. Х аёл и м и зд а ш унаҳа 
чиройли туф лини нг эгасини тасав ву р ҳилганим из 
сайин уш бу ҳурлиҳони кўриш га иш тиёҳи м из ош ар 
эди. Ҳ ўш нимизнинг иш ларига ҳ ар аш и ш баҳонасида 
ҳовлида тип ирчилайм и з, келин уйғонгунича бизни 
чиҳариб ю бориш ларидан хавотирдам из.
Х уллас, бир неча соатдан кейин келинчакнинг ўзи 
таш ҳарига чиҳди. Дугонам билан югуриб бориб салом 
бердик. Ҳ озиргача эслайм ан ў ш а биринчи таассу р о т-
5

---

пи. Ксллинчак ростдан ҳам ж у д а гў зал эди. Қ ад д и - 
қомати келиш ган, б еллари хипча, ёйилиб туш ган 
у зу н сочлари ҳам эр так л ар д аги м аликаларники дек. 
Ю зл ари ҳам ж у д а чиройли экан - худди кинодаги 
ҳизларникига ўхш айди.
Б и зд а ш у кели н чак билан д ўстлаш иш иш тиёҳи 
туғилди. Унга яҳинлаш иб олиш учун ҳам м а ай т- 
ганларини ҳилиш га уринардик. Б и з учун кел и н чак - 
нинг кийим лари, нима иш ҳилиш и, чиройи, унинг 
бизга бегона бўлган дунёси ж у д а -ж у д а ҳизи ҳ эди. 
Н азари м и зда, бу к ел и н чакда ҳан дайдир бир илоҳий 
сир бордек эди.
Б ахтим изга, унинг ў зи бизга бу ерда ҳеч кимни 
таним аслигини айтиб у ялаётган и н и билдирди. Б у биз 
учун айни м уддао эди. «Ў зим из сизни ҳам м а билан 
таниш тирам из», - деб сў з бердик. Ш у боис эртаси 
куни саҳарм ардонлаб унинг олдига келиб олдик. Б и з 
кутганим издек, у бугун ян а бош ҳача, кечагидан ҳам
чиройлироҳ к ў й л ак кийиб олибди. К ўрин иш идан ж у д а 
ҳим м атбаҳо бўлса керак. Ҳ ам м аси биз кутган им издек 
к еч аётан и учун ҳ ан чали к севинганим изни билсангиз 
эди ўш анда. У биз билан м агазинга чиҳмоҳчи бўлди. 
Б унд ан я н ад а мағрурланиб, бош имиз осмонга етди. 
Ч ун ки к ў ч ад а ҳам м а унга ҳ ар ар , биз эса ш ун аҳа гў- 
за л к ел и н чак билан бирга эдик. Б о л ал ар ч а беғубор 
иф ти хор чулғаб олган эди бизни.
К елин билан б и р-и кки кун ичида д ўстлаш иб ҳам
олдик. Б у ви м л ар эса куни бўйи ул ар н и к и д а йўҳ бў- 
либ кетаётганим и з учун уриш иб берардилар. Аммо 
биз ҳ ар куни ш у келин чакни бош ҳа-бош ҳа ки й и м л ар - 
да кўриш га ҳизиҳардик. А ста-секи н у ҳам бизга ж у д а 
ўрганиб ҳолганини айтиб ху рсан д ҳилди. Б и з в ази - 
я тд ан ф ойдаланиб ундан барча кў й л ак л ар и н и к ў р са- 
тиш ини сўрадик. Ў ш анда ш каф и н и очиб бир-бири - 
дан чиройли либосларини кўрсатганида худди булар 
ў зим и зники д ек хурсан д бўлганмиз. Б у келин чак ҳам,
6

---

унинг либослари ҳ ам бош қаларга ўхш ам аган, рост- 
д ан -д а гў зал эди. Ҳ атто унинг хори ж и й сум калари , 
тадинчоқлари, белбоғлари, ати р -у п ал ар и , д астр ў м о л - 
лари гача ж у д а аж ойиб эди...
Аммо ўш анда биз ёш бола бўлганим из учун ф а қ а т
гўзалли кн и кўрганм из, унинг ортидаги м уам м оларга 
адлим и з етмаган. Я ъни ана ш у гў зал ҳизнинг калбида 
кечаётган туйғулар, унинг хатолари, ҳалб и зти роб ла- 
ри бизга доронғу эди. Тўғри, бу 
циз
қўш ним изнинг 
ўғли билан ота-онаси уйи дан дочиб келганини эш ит- 
гандик. Аммо бу ҳам бизга ўш анда кин олардагидек 
даҳрам онлик бўлиб тую лган бўлса не ажаб...
Х уллас, т аъ ти л тугаб, мен яна ш аҳ ар га ҳайтдим. 
Л екин гў зал келин чак билан д ў стл аш уви м и з м ен- 
га ж и дди й таъ си р кўрсатган эди - м енда ҳам х у д - 
ди у каби чиройли бўлиш га зў р ҳизи ҳиш уйғонган, 
ҳ ар бир х ат т и -ҳ ар ак а ти м билан ш унга интилардим . 
У йдагилар менга бирон нарса олиб бермоҳчи бўлиш са 
ҳам ф а ҳ а т энг чиройлиси бўлсин деб туриб олардим. 
К ўйлаклари м , п ой абзалларим , ҳатто ҳўғирчокларим
ҳам чиройли бўлиш и к ер а к эди. Уйимизнинг ҳам
ж у д а чиройли бўлиш ини хоҳлардим . Ш у боис дўкон- 
л арга ай ланиш га борганим изда кўзи м энг чиройли 
м ебелларни, бош ҳаларникига ўхш ам аган уй ан ж ом - 
ларин и изларди. Ш у н ар сал ар н и уйим изга олайлик 
деб х ар х аш а ҳилардим .
А йни пайтда, кейинги ёз келиш ини ҳ ам интиҳлик 
билан кутардим . Яна ў ш а келинчакнинг гўзаллиги дан 
б аҳра олгим келарди. А хир у ян а ўзига яр аш ган янги 
либослар, таҳинчоғу п о й аб зал л ар олган бўлса керак...
Ш ундай ф у р с а т етиб, ҳиш лоҳҳа ўҳ д ай учдим. 
Б ориш им билан келин чакни сўрадим. Унинг энди 
чаҳалоғи ҳам бор эмиш , ўғиллик бўлибди. Аммо...
Б увим ларнинг у ҳақд аги бош ҳа гап ларидан ҳан - 
гу манг бўлиб ҳолдим, иш ониш ни ҳам, иш онм асликни 
ҳам билмас эдим. А й тиш ларича, ҳайнона-келин ў р -
7

---

■гасида ҳ ар куни ж а н ж а л эмиш , тинч уйни д ў зах га 
айлантирганм иш бу келин...
Чиройли келин... ж анж ал... д ў зах . Ҳ ечам б и р -б и - 
рига ҳовуш м ас эди бу н а р са л ар , менинг назди м да. 
Ш ундай чиройли, ф а р и ш т а д е к к ел и н ҳ ан аҳ а ҳилиб 
уйни д ў зах га ай л ан ти р и ш и мум кин? У кел ган и д а 
ҳўш нининг зе р и к а р л и у й и ж ан н а т га ай лан ган эд и - 
ку! Б о ла ҳалбим га бу сав о л л ар оғирлик ҳилганди 
ўш анда. Бориб ў з к ў зи м билан кўргим к ел ар , аммо 
ичим да бир ҳ ў р ҳ у в ҳ ам бор эди. А йниҳса, дугонам 
ҳ ам ў ш а г ў за л кел и н о й и м и зн и кўрган и бориш дан 
бош тортгач, м ендаги ҳ ў р ҳ у в я н ад а кучайди. Ш у 
боис ў ш а куни уни кў р ган и бориш га ж у р ъ а т это л - 
мадим.
Аммо, барибир, хаёли м ҳамон у билан банд. Э ш ит- 
ганларим ни ўзим ча таҳ л и л ҳ и л ар эканман, ҳеч н арса- 
га туш ун а олмасдим, ҳам м а нарса ай ҳ аш -у й ҳ аш бў- 
либ кетган дай эди. А хир бу кел и н чак мен учун гў зал - 
лик тим соли эди-да. У менга гў зал бўлиш ни ўргатган, 
гў зал л и к к а м уҳаббат уйғотганди. Ш у келин т у ф ай л и
атр оф га бош ҳача к ў з билан ҳараш н и ўргангандим, 
ҳатто кўчадаги чиройли ати ргулларн и , д ар а х т л а р - 
нинг баҳорги уйғониш ини, боғлардаги б и н аф ш аларн и
к ў зл ар и м ўзгач а зав ҳ билан к ў р а бошлаганди...
Э ртаси куни ўзи м д а бир куч топиб, ҳ ў рҳ а-п и са 
унинг уйига бош суҳдим. К елин ҳовлида ю рган экан. 
Унга ҳ ў р ҳ а-п и са салом берарканм ан, ю рагим орҳага 
тортиб кетди. Б иласи зм и , мен кеч а эш итган гап лар 
ҳеч нарса эм ас экан - келин да мени ў зига тортган 
ўш а гў зал л и кд ан асар ҳам ҳолмаганди. К ийим лари 
ҳам кўрим сиз, ҳатто ҳиш лоҳнинг бош ҳа аёл л ар и н и - 
ки д ан -д а хароброҳ. П ардоз ҳам ҳилмаган. Б оз устига, 
семириб ҳам кетибди. Б у н д ан таш ҳари, ҳовоғини ҳам
солиб олганди. У саломимга совуҳҳина ал и к олар экан, 
айвондаги беш икка иш ора ҳилиб менга буйруҳ берди: 
«Яхш и келиб ҳолдинг, анови чакагинг ўчгурга озроҳ
8

---

қараб тур...» М ен унинг қўпол сў зл ар и д ан ўзим га кс 
либ, сал каловланиб тур д и м -д а, сўнг: «Бувим ч ақ и р - 
яптилар», - деганча қочиб долдим.
Н има учун ўш а гў зал к ел и н чак бир йил ичида 
ш унчалик ўзгариб, кў рим сиз бўлиб ҳолди? Ш унча 
гў зал л и к қаерга кетди? Ёки гў зал л и к ў зи ваҳ ти н ч а- 
лик нарсами?
Ҳ а, б улар ўш а п айтд а менинг м урғак қалбим да 
туғилган саволлар, ҳ а я ж о н л ар эди. У ларга эса й и л- 
л ар мобайнида ж авоб излади м , вақ т ўтиб н и м аларни - 
дир англадим ҳам. А йниҳса, руҳш унослик касбим бу 
борада м енда проф ессионал х у л о сал ар ш ак л л ан и ш и - 
га ёрд ам берди. Ш у боис бугун ўш а ху л осал ар н и сиз 
билан ўртоҳлаш и ш га ж а з м этиб турибман.