Озод МЎъмин буюк амир темур

 
* * * 
Мен бу маълумотдан ҳайратга тушдим. Менинг ҳаёт 
тажрибам, ўқиганларим, кузатишларим кўпинча садоқат ва 
жасурлик, раҳнамосига бўлган ҳурмат ва эътиқод каби 
хусусиятларнинг 
бундай 
даражада 
тақдирланишини 
кўрсатмаганди. Аксарият, макр-ҳийла, хиёнат, зўравонлик 
ғалаба қилишини кузатгандим. Нега бу ерда ҳаётнинг аччиқ 
қонуни ўз кучини ишлатмади? Малика икки оғиз 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
36

---

Озод Мўъмин Хўжа. Буюк Амир Темур ёқути 
миннатдорчилик номасини юборса ҳам бўларди-ку. Мулоҳаза 
қилиб кўрсам, ҳаётдаги ҳар бир қонуннинг бажарилишида худди 
физика қонунларига монанд, маълум бир чегаралар мавжуд 
экан. Агар ана шундай чегаравий шартлар аввалдан киритилиб, 
унга қатъий амал қилинса, керакли натижани олишинг мумкин 
экан. Ушбу ҳодисотда Аҳмадхоннинг кўнгли поклиги, садоқати, 
эътиқоди ва раҳнамосининг олижаноблиги, насл-насаблилиги 
чегаравий шартлардир. 
Аҳмадхон бундан кейин ҳам ўз юрти учун янада буюк 
ишларни амалга оширди. Унинг, вафот этган бўлса ҳам, 
раҳнамосига садоқати келгуси ҳаётидаги муваффақиятларга 
туртки бўлиб хизмат қилди. 
 
 
* * * 
Нодиршоҳнинг ўлимидан сўнг, Аҳмадхон ва саркарда 
Нурмуҳаммад Хилзой Эроннинг ички ишларига аралашишни 
истамай, барча қўшинлари билан Қандаҳорга қайтдилар ва 
фурсатдан фойдаланиб, мустақил афғон давлатини тузишга 
қарор қилдилар. Олдинда Афғонистоннинг подшоҳини сайлаш 
муаммоси кўндаланг бўлиб турарди. Бунинг учун Қандаҳорга 
барча афғон қабилаларининг сардорлари жирғага йиғилдилар. 
Жирға ўн кун мобайнида бир қарорга келолмади. Шартга 
кўра, сайланувчи шоҳ қатнашувчиларнинг ярмидан кўпини эмас, 
ҳаммани қаноатлантириши керак эди. Кўпгина йирик 
қабилаларнинг бошлиқлари, хусусан, Нурмуҳаммад Хилзой ҳам 
ўз номзодларини ўтказа олмадилар. Шунча кун мобайнида 
Аҳмадхон ўз номзоди ҳақида чурқ этиб оғиз очмади. Бироқ 
ўнинчи куни қатнашувчиларнинг бири – Қобул ҳокими 
Собиршоҳ Аҳмадхонни подшоҳ этиб сайлашни таклиф қилди. 
«У, – деди Собиршоҳ, – қалби пок инсон, ёш бўлса-да, катта 
ҳарбий ва ҳаётий тажрибага эга!» Бу таклифга ҳеч ким қарши 
фикр айтолмади. Шундай қилиб, йигирма беш ёшли Аҳмадхон 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
37

---

Озод Мўъмин Хўжа. Буюк Амир Темур ёқути 
Афғонистон шоҳи қилиб сайланди. Бу 1747 йил октябрь ойида 
содир бўлди. 
Аҳмадшоҳнинг номи фақат «Чироғи олам»нинг ёниқ 
юзидагина эмас, Ўрта Осиёнинг тарихида ҳам ўчмас из 
қолдирди. У Афғонистон давлатига асос солди. Унгача бундай 
давлат бўлмаганди. Ўша даврдан бери Афғонистон ўз 
мустақиллигини йўқотмади. 
Аҳмадшоҳ ажойиб инсон бўлгани учун Даврон Дури, 
кейинчалик Дурроний деб аталди. У афғон шоҳларининг 
дурронийлар сулоласини вужудга келтирди. Аҳмадшоҳ 
Дурроний 1773 йили вафот этиб, ўзидан сўнг қирқ миллион 
аҳолиси, катта хазинаси ва кучли қўшини бўлган давлатни ўғли 
Темуршоҳга қолдирди.