O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Kalit so„zlar:
shakl, komponent, so‗z turkumi, mustaqil ma‘no, chama-taxmin, leksik bo‗yoq.
Kirish.
O‗zbek tilida juft so‗zlarning o‗rganilishi 
yuzasidan 
bir qancha 
tadqiqotlar 
amalga 
oshirilgan. 
Shuningdek, juft so‗zlarning shakllanishiga doir ham turli xil 
qarashlar mavjud. So‗zlar tuzilishiga ko‗ra qismlarga 
bo‗linganda dastavval tarkibida aynan aniqlashtirilmagan juft 
so‗zlar keyinchalik alohida ahamiyat kasb eta boshladi. 
Ularning tuzilishi alohida o‗rganildi. Ba‘zan konversiya 
hodisasi uchun ham ahamiyat kasb etadigan juft so‗zlar ham 
mavjud bo‗lib, ular orqali yangi ma‘nolar anglashiladi. Badiiy 
asarlarning quroli so‗z ekan, ularning kerakli o‗rinda ehtiyoj 
o‗laroq qo‗llanilishi eng muhim omil sanaladi.
Mavzuga oid adabiyotlar tahlili
. Tilshunos olimlar 
U.Tursunov, J.Muxtorov, Sh.Rahmatullayevlar tomonidan 
tuzilgan darslikda ―Ikki so‗zni juft keltirish yoki bir so‗zni 
takrorlash orqali juft so‗z yasaladi. Juft otlarga yaqin turuvchi 
takroriy otlar ham bor. Juft so‗zlar o‗z ma‘no xususiyatiga 
ko‗ra qo‗shma so‗zga yaqin turadi. Shuning uchun ular 
qo‗shma so‗zlar bilan o‗rganiladi‖, – deb ko‗rsatiladi. 
V.V.Rashetov, B.Madaliyev, A.Xojiyev kabi tilshunoslar juft 
so‗zlarni qo‗shma so‗zlardan ajratadilar. (R.Ikromova. O‗zbek 
tilida otlarning sintetik, analitik va funksional formalari. – 
Toshkent: Fan, 1985. 76-bet.) 
Hozirgi kunga kelib esa juft so‗zlar na qo‗shma va na 
takror so‗z tarkibida o‗rganiladi.
So‗zlar tuzilishi jihatidan quyidagi turlarga bo‗linadi:
1) sodda so‗zlar;
2) qo‗shma so‗zlar;
3) juft so‗zlar;
4) takroriy so‗zlar;
5) qisqartma so‗zlar. (Q.Sapayev. Hozirgi o‗zbek tili. 
O‗quv qo‗llanma. –Toshkent, 2009. 26-bet.)
Juft so‗zlar komponentlari so‗z turkumi jihatidan bir 
xil bo‗lishi bilan xarakterlanadi. 
Ot+ot: Ammo ot-aravaning topilishi juda qiyin bo‗ldi. 
(2, 132-bet.) 
Sifat+sifat: Mirzaabdulvohid menga o‗xshash ota-
onasiz yetim va qarindoshsiz ekan. (1, 36-bet.) 
Son+son: Oyiga kitob ko‗chirish bilan ellik-oltmish 
tanga pul topaman, shu bilan ro‗zg‗orimni o‗ngaraman, -derdi. 
(1, 45-bet.)
Ravish+ravish: Agar narsa oz yig‗ilgan bo‗lsa, yana 
ozmi-ko‗pmi yig‗ib berib, sizni хursand qilamiz, (3, 217-bet.) 
Fe‘l+fe‘l: Baхtga qarshi, cho‗ntagimda biron pul ham 
yo‗q ekan, qizarib-bo‗zarib attorga qarab. (2, 19-bet.)