O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FALSAFA 
1/5/1 2021 
- 43 -
энг қулай ва энг самарали бўлганларини танлаб олиш 
ишларини тўғри ташкил этиш лозим. Маълумки, ахборот-
коммуникацион технологияларни малака оширишда 
жорий этиш – замонавий жамиятда ўз-ўзига таълимнинг 
айрим масалаларини ҳал қилиш, ҳар бир инсонга, унинг 
қизиқишлари, қобилиятлари ва эҳтиёжларини ҳисобга 
олган ҳолда, бутун ҳаёти давомида таълимга эркин ва 
очиқ киришни таъминлаш демакдир. Ҳозирги кунда халқ 
таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва малакасини 
ошириш 
тизимидаги 
таълим-тарбия 
жараёни 
тингловчиларнинг тайёргарлик даражасини эътиборга 
олмаган ҳолда, ялпи шаклда ташкил этилаётганлиги улар-
нинг замонавий билим ва кўникмаларни эгаллашга бўлган 
эҳтиёжларини қониқтирмаётганлиги сир эмас.
География 
фани 
ўқитувчиларининг 
малака 
ошириш жараёнида, айнан педагогик маҳоратини 
ошириш, малакасини такомиллаштиришда қуйидагича 
муаммолар мавжуд: 
География фанини ўқитишда қўлланиладиган 
замонавий ёндашувлар ва инновациялардан фойдаланиш 
даражаси паст бўлиб, бунда объектив ва субъектив 
сабаблар (малака ошириш муассасалари моддий-техник 
базаси таркибида зарур воситалар йўқлиги, ўқитувчининг 
ўзида компьютер саводхонлиги муаммо) мавжуд;
География фанини ўқитишга қўйиладиган замон 
талабларини етарли даражада билмаслик ёки англамаслик 
(малака оширишдан малака оширишгача бўлган даврда 
бўшлиқ юзага келиши натижаси); 
География фанининг ўқитиш мазмуни, методлари 
ва шакллари, техник воситаларининг узвийлиги ва 
изчиллигини таъминлай олмаслик; 
География 
дарсларини 
ташкил 
этишга 
қўйиладиган замонавий талабларни бажаришда мукаммал, 
комплекс ахборот ва педагогик технологиялар бўйича 
малака савиясининг талаб даражада эмаслиги; 
География фанини ўқитиш методикаси ютуқлари, 
фаннинг техника ва ишлаб чиқаришда қўлланиши бўйича 
энг янги тадқиқотлар, илмий изланишлардан хабардор 
бўлмаслик (фанга доир журнал ва газеталардан, ижтимоий 
тармоқлардан бехабар); 
Замонавий 
таълимнинг 
ташкил 
этилишига 
қўйилаётган талаблар орасида малака ошириш курслари 
тингловчиларининг мустақил таълим олишларига эришиш 
ҳам ўзига хос ўрин тутади. Тингловчиларнинг мустақил 
таълим олишларига эришишда ҳар бир ўқув модули 
бўйича яратиладиган электрон таълим воситалари муҳим 
аҳамиятга эга.
Бугунги кунда умумтаълим мактаблари география 
фани ўқитувчиларининг малака ошириш тизимидаги 
“Фанни ўқитишда инновацион ёндашувлар” модули 
бўйича табиий фанлар ўқитувчиларига қўйилаётган 
малака талаблари доирасидаги билиши зарур бўлган 
бандидан тўртта муҳим вазифани алоҳида таъкидлаш 
лозим. Улар таълим соҳасидаги инновацион фаолият 
асосларини, фанни ўқитишда қўлланиладиган замонавий 
ёндашувлар ва инновацияларни, фан назарияси ва уни 
ўқитиш методикаси ютуқлари, фаннинг техника ва ишлаб 
чиқаришга қўлланиши бўйича тадқиқотларни, фанни 
ўқитишда қўйиладиган ҳозирги замон талабларини билиш 
каби билимлардир. Эга бўлиши лозим бўлган кўникмалар 
таркибида дарсларда таълим ресурсларидан фойдаланиш, 
ўқитиш мазмунига оид ахборотларни қайта ишлаш, 
умумлаштириш ва ўқувчиларга етказиш каби кўникмалар 
кўрсатилган. Эгаллаши шарт бўлган малакалар қисмидан 
дарсларда инновацияларни қўллаш, TIMSS, PISA халқаро 
тадқиқотларида табиий фанлар саводхонлиги йўналишида 
ўтган 
йилларда 
фойдаланилган 
саволларни 
ўқув 
жараёнига қўллаш, дарсга қўйиладиган замонавий 
талаблар асосида география дарсларини ташкил этиш 
каби малакалар жуда муҳим ҳисобланади. Эга бўлиши 
шарт бўлган компетенциялардан замонавий ёндашувлар 
ва инновациялардан касбий фаолиятда фойдаланиш, фан 
назарияси ва уни ўқитиш методикаси ютуқлари, фаннинг 
техника ва ишлаб чиқаришга қўлланиши бўйича 
тадқиқотлардан хабардор бўлиш каби компетенциялар, 
айнан ўқитувчининг малака ошириш курсларида 
замонавий электрон ахборот таълим ресурслари билан 
ишлашга чорлайдиган омиллар сифатида хизмат қилади. 
Хулоса.
Малака ошириш жараёнларида география 
фанини ўқитишда электрон таълим воситаларининг 
ўринли қўлланилиши дарс-машғулотларининг қизиқарли 
тарзда ташкил этилишига, ўқувчиларнинг география 
фанига бўлган қизиқишларининг ошишига, шунингдек, 
ўқувчиларда олам ва коинот, инсон ва табиат, улар 
орасидаги муносабатлар, табиатдаги воқеа ва ҳодисалар 
ҳақида тўлиқроқ тушунчалар ҳосил бўлишига, тақдим 
этилаётган 
ўқув 
материалларининг 
чуқурроқ 
ўзлаштирилишига кенг имконият яратиб беради. Электрон 
таълим воситаларини амалда қўллаш, улардан самарали 
фойдаланиш механизмларини такомиллаштириш учун, 
аввало ходимларни шу жараёнга тайёрлаш масаласи 
жиддий ёндашувни талаб этади. Яъни, тайёргарликни 
шакллантириш, унинг мазмунини таълим мазмуни билан 
уйғунлаштириш, турли технологиялардан энг қулай ва энг 
самарали бўлганларини танлаб олиш ишларини тўғри 
ташкил этиш лозим.