O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

2-жадвал 
Ўғил болалар ўртасида назорат тестларининг дастлабки натижалари (n=30) 
Ёши 
Тестлар 
5 ёш 
6 ёш 
7 ёш 
Натижа 
балл 
Натижа 
балл 
Натижа
балл 
Моккисимон югуриш 2х10 м, 
(сония) 
7,7 
1,5 
7,4 
3,0 
7,3 
4,2 
Жойидан туриб узунликка 
сакраш, (см) 
113 
0,7 
122,2 
2,2 
130,4 
3,3 
Қўлларни 900 гача кўтариш 
(сони) 
2,5 
2,0 
2,1 
1,8 
2,9 
2,2 
Иккита параллел скамейда 
отжимание (сони) 
8,2 
3,2 
7,7 
3,0 
12,5 
5,2 
Осилган ҳолда оёқларни 900 
да кўтариш (сони) 
9,0 
5,3 
11,8 
6,2 
11,4 
6,3 
Осилган 
ҳолда 
“бурчак” 
ҳолатини 
ушлаб 
туриш
(сония) 
5,2 
2,5 
5,8 
2,6 
3,1 
1,5 
Эгилувчанликни 
баҳолаш 
(балл) 
6,7 
6,7 
6,1 
СФП учун баллар миқдори 
21,9 
25,5 
28,7 
Ёш гимнастикачилар тайёргарлигининг бошланғич 
тезлик-куч даражасини баҳолаш, жойидан туриб 
узунликка 
сакраш 
натижаларини 
спорт 
билан 
шуғулланмайдиган болалар кўрсатган ўртача натижа 
билан таққослаш мақсадга мувофиқдир. 
Ёш 
гимнастикачиларнинг 
тезкор-куч 
тайёргарлигининг дастлабки даражасини баҳолаш, спорт 
билан шуғулмайдиган болаларни узунликка сакрашнинг 
ўртача натижаларини солиштириш мақсадга мувофиқдир. 
3-жадвалдаги маълумотлар шуни кўрсатадики, 
спорт билан шуғулланмайдиган болалар гимнастика 
билан шуғулланаётган тенгдошларига бу кўрсаткичдан 
бироз паст.
3-жадвал
5-6 ёшли гимнастикачилар ва спорт билан шуғулланмайдиган болаларнинг узунликка сакрашини ўртача бажариш (
х̅ ±
𝜹
) 
Ёши 
Қизлар 
Ўғил боаллар 
Шуғул 
ланувчилар
Шуғул 
ланмайдиганлар
Шуғул 
ланувчилар
Шуғул 
ланмайдиганлар
5 ёш 
104,2
±11,4
95
±10,9
112,9
±10,9
111
±11,3
6 ёш 
114,7
±11,6
111
±12,3
122,2
±12,8
116
±12,8

---

O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FALSAFA 
1/5/1 2021 
- 170 -
Куч машқларининг тест маълумотларини таҳлил 
қилиш шуни таъкидлайдики, кўпчилик шуғулланувчилар 
биринчи марта бундай машқларни бажаришга дуч 
келдилар (параллел скамейкаларда отжимание, “бурчак” 
ҳолатини вазнда ушлаш ва бошқалар) ва, натижада, 
биринчи ўлчов натижалари жуда паст эди.
Бироқ, биринчи тестларнинг маълумотлари ҳам ёш 
гимнастикачиларнинг жинслараро фарқларини кўрсатади. 
Тортилиш ва отжиманияларда 5-6 ёшли ўғил болалар 
қизларга нисбатан юқори натижаларни кўрсатадилар. 
Бироқ, 7 ёшли қизлар осилган ҳолда “бурчак” ҳолатини 
ушлаб туриш ва отжимание натижаларида устунликка эга.
Баъзи ҳолларда, статик бўлмаса-да, 5 ёшли 
гимнастикачилар 6 ёшли болаларга нисбатан юқори 
натижаларни кўрсатадилар - тортилиш, отжимание ва 
“бурчак” ҳолатини ушлаб туриш (7 ёшлиларда). Улар 
ривожланишининг жадалроқ динамикаси билан ҳам 
ажралиб туради.
Бўғимлардаги ҳаракатчанликнинг етишмаслик 
кўрсаткичи учта машқдаги хатоларни камайтириш 
йиғиндиси билан қайд этилди (“мост”, ўтирган ҳолатда 
оёқлар очиқ ҳолатда олдинга эгилиш и турли шпагат). 
Таъкидлаш мумкинки, қизлар ва ўғил болалар учун ҳам 
эгилувчанлик 
кўрсаткичларининг 
баҳолаш 
балли 
шкаласига қараганда паст даражада. Шу билан бирга, қиз 
болаларда бўғимларда эгилувчанлик ва ҳаракатчанликни 
ривожлантириш афзаллиги тенденцияси кузатилади.
Мушакларнинг ўртача, сезиларли кучли чўзилиш 
қобилияти ва кейинчалик тез, кучли қисқариши барча 
сакрашларда итарилиш асоси ҳисобланади.
Сакраш машқларининг вақт кўрсаткичларини 
электр жиҳатдан рўйхатга олиш, тезлик-куч сифатларини 
намоён бўлиш даражаси, хусусан, сакраш қобилиятини 
таянчдан сакраш ва итарилиш вақтини баҳолаш имконини 
беради.
Шундай 
қилиб, 
гимнастикачи 
таянчдан 
итарилганда, амортизация босқичидан кейин (мушаклар 
навбатдаги режимда ишлаганда), шахсий итарилиш 
босқичи қуйидагича, мушаклар тана массасининг инерция 
ҳаракатини енгиб, таянчдан бўлган ҳаракат тизимидан 
хабардор қилади.
Олинган 
маълумотлар 
сакрашларнинг 
вақт 
кўрсаткичларининг 
ёшга 
боғлиқ 
ўзгаришларини 
кўрсатади. 5 ёшли қиз ва ўғил болалар таянчдан 
итарилишнинг бир хил реакция суръатларига эга. Шу 
билан бирга, 6-7 ёшли ўғил болалар билан таққослаганда 
қизлар тезроқ итариш вақтини намойиш этади (4-жадвал).