O’Zmu 1-kurs magistranti Azimova Nigoraning Lingvistik tahlil metodlari fanidan yozgan Yakuniy Nazorat Ishi

3) Valentlik tahlil metodi asosan so’z muammosi bilan shug’ullanadi,so’zning nutq faoliyatidagi nutq birligisifatidagi semantic-sintaktik ,funksional faolligini o’rganadi,tekshiradi,uning ichki mazmun jihati bilan bog’liq imkoniyatlarini,xususiyatlarini ochib beradi.Aniqrog’I valentlik tahlil metodi orqali muayyan so’zning o’z ma’nosi asosida boshqa so’zlar bilan sintaktik munosabatga kirishuvi aniqlanadi,ya’ni so’zning turli ma’noga ega qator so’zlarni o’ziga biriktirish xususiyatlari yoritiladi.Bu metod orqali,masalan,so’z semantic valentligining muayan ko’rinishi bo’lgan fe’l yoki (ot, sifat yoki h.k) valentliklarini,uning nutqda qaysi so’zlar bilan birika olishini,sintaktik munosabatga kirishishini aniqlash mumkin.Fe’l valentligining o’ziga xosligi shundaki,u valentlik semantic mohiyatioga ko’ra gapning ko’rinishinibelgilaydi,uning qanday so’zlardan tarkib topishini ma’lum qiladi. Masalan, o’qtalmoq fe’lining semantik imkoniyati – valentlik qobiliyati gapda quyidagi aktantlar orqali namoyon bo’ladi.

O’qtaldi: kim,nimani,kimga,nima sababdan,qayerda

O’qtaldi: u,miltiqni,shubhali odamga,ehtiyotdan,eshik tagida

Xullas,valentlik tahlil metodi nutqfaoliyatini,uning muayyan lisoniy birliklardan ,ularning o’zaro semantik-sintaktik munosabatga kirishuvidan tarkib topishini,nutqning hosil bo’lish mexanizmini differensial-semantik metod component tahlil metodi bilan hamkorlikda yoritib berishiga ko’ra muhim ahamiyatga egadir.