Ozlari fanidan o‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Dvigatelning ishga tushirish sharoitlari




Dvigatelni ishonchli ravishda ishga tushirish uchun zarur bo‘ladigan startorning quvvati asosan ikki omilga bog‘liq: dvigatel tirsakli valining aylanishga qarshilik momenti M_q va dvigatelning ishga tushirish aylanish chastotasi n_it ga, ya’ni
.
Qarshilik momenti. Qarshilik momenti M_q kattaligi dvigatel qismlari orasidagi ishqalanish kuchi (porshenlarni silindrlarda, tirsakli valni podshipniklarda) va silindrlarda havoni siqilishiga bo‘lgan qarshilik (dizel dvigatellarida) qiymatlari bilan belgilanadi.
Dvigatelning harakatlanuvchi qismlari orasida suyuqlikli ishqalanish bo‘lganligi va ishqalanuvchi qismlar orasi yupqa moy qatlami bilan ajralib turganligi sababli, ishqalanish qarshiligining qiymati ko‘p darajada motor moyining temperaturasiga (t ⁰S) va uning qovushqoqligiga ( , sSt ) bog‘liq. Moy harorati pasayishi bilan qovushqoqligi keskin ortadi (2.2 -rasm) va demak, dvigatelning qarshilik momenti ham oshadi (2.3 -rasm). Dvigatel tirsakli valining aylanishlar chastotasi oshishi bilan ishqalanuvchi yuzalar orasidagi yupqa moy qatlamlaridagi tezlik gradientining o‘sishi, silindrdagi bosimning ortishi va podshipniklarga tushayotgan yuklamaning kuchayishi tufayli qarshilik momenti (ayniqsa past temperaturalarda) sezilarli darajada ortadi (2.3-rasm).
Muayyan turdagi dvigatelning qarshilik momentini eksperimental va hisoblash yo‘li bilan aniqlash mumkin. Eksperimental usul uzoq vaqt va mashaqqatli mehnat, bir qator murakkab tajribalar o‘tkazilishini talab qiladi. Turli xil dvigatellarning qarshilik momentini aniq-lash bo‘yicha o‘tkazilgan ko‘p sonli ilmiy tajribalardan olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va ishlab chiqish natijasida qarshilik momentini analitik usul bilan hisoblash uchun bir qator empirik ifodalar olinib, ular umumiy holda quyidagi ko‘rinishga ega.


. (2.1)

Bunda k - doimiy koeffitsient; A - ishqalanish yuzalarini ifodalovchi kattalik;  - moyning qovushqoqligi; n_d - tirsakli valning aylanish chastotasi; x va y - dvigatel turiga bog‘liq bo‘lgan daraja ko‘rsatkich-lari.