Oziq ovqat tovarshunosligi va ovqat tayyorlash jarayoni

 
 
Kurs ishi izlanishining amaliy ahamiyati. 

Mehnat ta`limi jarayonida go`sht va go`shtli mahsulotlarni 
ozuqaviy qiymati, ahamiyatiga oid mashg`ulotlarini o`tkazilishini 
takomillashtirish, o`quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini o`stirishga doir 
ishlab chiqilgan tavsiyalar; 

Maktab ta`lim jarayonida pazandachilikka oid ma`lumotlardan 
foydalanishda amaliy mashg`ulotlarini tashkil etishda qo`llanilgan ta`lim 
metodlari haqida ishlab chiqilgan tavsiyalar; 

Maktablarda amaliy mashg`ulotlarni yuqori saviyada 
o`zlashtirib olishlariga va ta`lim sifatini oshirishga yordam berish. 

---

5 
I.Asosiy qism. 
1.1. Go`sht va go`sht mahsulotlarining turlari 
Go‗sht turli to`qimalardan: muskul to`qimalari, yog‗ to`qimalari, biriktiruvchi 
to`qimalar (parda, pay, kemirchak) va suyak to`qimalaridan iborat. Go‗shtning 
oziqlik qimmati uning ximiyaviy tarkibiga, ya‘ni ushbu to`qimalardagi oqsil, yog‗, 
uglevodlar, mineral moddalar va vitaminlar (A, V, D) ning miqdori va sifatiga 
bog`lik. 
1-rasm. Turli shaklda bo’langan go’sht namunalari 
Go‗shtning issiqlik holatii. Go‗shtlar haroratiga qarab, yangi sovigan, 
sovitilgan va muzlatilgan turlarga bo‗linadi. 
Yangi go‘sht
mol suyilishi bilan olingan go‗shtdir. U dag`al, mazasiz va 
organizmda yaxshi hazm bo‗lmaydi. Buning sababi shuki, bunday go‗sht hali 
yetilish jarayonini o`tamagan bo‗ladi. Yangi go‗sht savdoga chiqarilmaydi. 
Sovigan go‘sht —
bu nimtalangandan so`ng tabiiy sharoit yoki maxsus 
kameralarda eng kami 6 soat sovitilgan go‗shtdir. Shu muddat ichida uning 
harorati tashqi muhit haroratiga moslashadi, sirti ko‗rib yupqa parda bilan 
qoplanadi. Sovigan go‗shtning sirti nam bo‗lmaydi, muskullari qayishqoq, qo`l 
botirilsa, hosil bo‗lgan chuqurrcha tez to`g`rilanadi, ya‘ni elastik bo‗ladi. Sovish 
jarayonida go‗sht yetiladi, yaxshi ta‘m va yoqimli hid paydo bo‗ladi; u qayta 
ishlovga juda qulay va organizmda yaxshi hazm bo‗ladi. 
Sovitilgan go‘sht —
bu, nimtalarga ajratilgandan so`ng muskullar ichidagi 
harorat 0°dan 4°S gacha sovitilgan go‗shtdir. Bunday go‗sht sifat jihatdan sovigan 
go‗shtdan yaxshiroq. Uning ustki qismi nam bo‗lmaydi, yupqa parda bilan 

---

6 
qoplangan, muskullari elastik bo‗ladi. Sovitilgan go‗shtning sho`rvasi sardakli, 
mazali va xushbuy bo‗ladi. 
Muzlatilgan go‘sht—
sovitilgandan so`ng muskullar ichidagi harorat —6°S 
gacha muzlatilgan go‗shtdir. 
Molning turi va semizligiga qarab go‗shtning xarakteristikasi. Suyiladigan 
mol turiga qarab go‗shtlar mol go‗shti, qo‗y go‗shti, cho‗chqa go‗shti, ot go‗shti va 
boshqalarga bo‗linadi. 
Semizligaga qarab mol go‗shti I, II kategoriyalarga va oriq
 
go‗shtga bo‗linadi. 
Mol go‗shti muskul to`qimasining rivojlanganlik darajasi, teri osti yog‗ qatlamlari 
va skelet suyaklari bo`rtib chiqqanligiga qarab kategoriyalarga bo‗linadi. 
Qo‘y
(qo‗y va qo`chqor) 
go‘shti—
sarg`ish qizil yoki to`q qizil, mayda 
donador tuzilishli; oziga xos hidli, yog‗i zich oq rangda va baland haroratda eriydi.
2. KOLBASA VA DUDLANGAN GO‗SHT MAHSULOTLARI 
Kolbasa mahsulotlari. Qoramol, cho‗chqa, kamdan-kam qo‗y, ot, uy 
parrandalarining go‗shti, quyon, shuningdek, cho‗chqa yog‗i, ba‘zan boshqa 
turdagi hayvon yog‗lari kolbasa ishlab chiqarishda asosiy xomashyo bo‗lib xizmat 
qiladi. Cho‗chqaning yog‗siz, kam yog‗li va yog‗li go‗shtidan foydalaniladi. 
Yog‗siz cho‗chqa go‗shti — bu faqat muskul to`qimalaridan iborat go‗shtdir; kam 
yog‗liligida 30—35% i va yog‗liligida esa uning 50% dan ko‗prog`i yog‗dan 
iboratdir.