O’zgаrmаs tоk mаshinаlаrining tuzilishi vа ishlаsh tаrzi

REJA
1.Elеktr yuritmа mехаnikаsi.
2.Elеktr yuritmа dinаmikаsi to’g’risidа umumiy mа’lumоtlаr.
3. Stаtik vа dinаmik yuklаmаlаr.
4. Elеktr yuritmаning hаrаkаt tеnglаmаsi vа uning tахlili.
1. Elektr yuritma mexanikasi
Elektr yuritma mexanikasi to’g’risida asosiy ma'lumotlar. Berilgan kuchlar ta'sirida elektr yuritma elementlarining harakatlanishida turg’un ishlashdagi kabi, o’tish jarayonida (qo’shish kattaliklarini yoki aylanish yo’nalishini o’zgartirish, tormozlash, tarmoqdan ajratish) yuzaga keladigan asosiy masalalar quyida ko’rib chiqiladi. Ishchi mexanizmlarni harakatga keltiradigan elektr motorlar parametrlarinitanlashda, elektr motor tomonidan yuzaga keladigan aylanuvchi momentni va exanizmning qarshilik momentlarini birgalikdagi ta'siri masalasini yechish muhim masala hisoblanadi. Shuning asosida elektr yuritmaning asosiy nazariyasi mexanikada beriladigan ma'lumotlar asosida amalga oshiriladi. Elektr motorlarini ishchi mexanizm bilan elektr yuritma tizimida ishlayotgan tarmoqdagi quvvati istemol qilayotgan mexanizmning doimiy tezlikda xarakatlanishida faqat statik yuklatmani bartaraf qilishga sarflanadi, bu tezlik qiymatini o’zgartirganda elektr yuritmaning barcha harakatlanadigan elementlaridagi dinamik va statik yuklamalarni yengishga sarflanadi .
Statik yuklama - ishchi mexanizm o’qidagi motorning o’qi bilan mexanizm o’qi biriktirilgandagi statik qarshilik momenti kabi uzatmalardagi ishqalanishning qarshilik kuchi bilan ifodalanadi.
Dinamik yuklama - elektr yuritmaning barcha harakatlanadigan qismlaridagi tezlikning o’zgarishi, ulardagi kinetik energiya zaxirasining o’zgarishi bilan ifodalovchi dinamik moment bilan aniqlanadi.
Ishchi mexanizmlar o’qidagi qarshilik momentining o’zgarish harakteri har xil mexanizmlar uchun har xil bo’lishi mumkun.
Oddiy holda mexanizmning statik qarshilik momenti, amalda doimiy hisoblanadi, masalan ko’tarish krani elektr motorida, bunda elektr motor tomonidan hosil qilinadigan moment kranning yuk ko’tarishini doimiy statik qarshilik momentini yukning og’irligiga va ko’tarish mexanizmi barabanining radiusi ko’paytmasiga teng qiymat bilan yengishi mumkun.
Amalda mexanizmlar statik qarshilik momenti elektr motor harakat tezligiga bog’liq bo’ladi. Buni ventilyator misolida ko’rish mumkun, uning statik qarshilik momenti taxminan aylanish tezligining kvadratiga proporsional bo’ladi.
Ko’pgina holatlarda mexanizmning statik qarshilik momenti mexanizm elementining harakatlanish holatiga bog’liq bo’ladi, masalan, tirsakli uzatish mexanizmlari uchun, bunda bu moment krivoshipning burilish burchagiga bog’liq holda o’zgaradi.
Ko’pgina xolatlarda mexanizmning statik qarshilik momenti materiallarni qayta ishlashning texnologik jarayoniga bog’liq bo’ladi (silliqlovchi stanoklar, yog’ochga ishlov beruvchi arra).