O’zgarmas bosim yordamida sarfni o’lchash usullari

6 – rasm .
Suyuqlik sath balandligini qalqovich datchik bilan o’lchash .
a- qalqovichli o’lchagich sxemasi ; b – suyuqlik sathi balandligini o’lchash sxemasi ; 1- qalqovich – datchik ; 2- roliklar ; 3- muvozanatlovchi yuk va ko’rsatuvchi strelka.
Qalqovichning ko’ndalang kesimi S balandligi h bo’yicha o’zgarmas bo’lganda
F (x) = v ρ₀ g + ( ρ - ρ₀ ) g S_x (16)
F = ρ g S x (17)
Qalqovichni yuqoriga ko’taradigan muvozanatlaydigan kuch qalqovich vazniga teng bo’ladi :
F = G (18)
Bundan foydalanib, qalqovichning suyuqlikka botish balandligini topish mumkin :
G
x = ––––––– = const. (19)
S ρ g
Bu holda kuchlar muvozanatini ta’minlaydigan qalqovich suyuqlik sathi balandligiga muvofiq suriladi. 6- rasm, b da shu prinsipga asosan ishlaydigan eng sodda sath o’lchagich sxemasi ko’rsatilgan. Qalqovich 1 roliklar 2 yordamida muvozanatlovchi yuk 3 bilan elastik tros ( po’lat sim ) orqali bog’langan. YUk bilan biriktirilgan strelka shkala 4 ga muvofiq suyuqlik sath balandligini ko’rsatib turadi.
Bu sodda asbobning kamchiligi – shkalasining teskariligi va tross og’irligining o’zgarishi hisobga olinmasligidir. Shunga qaramay o’lchash aniqligi juda yuqori.
2. P’ezometrik sath o’lchagichlar zichligi o’zgarmas bo’lgan suyuqlik ustunidagi bosimni o’lchashga asoslanadi, suyuqlik ustunidagi bosim uning balandligiga mutanosib bo’lishidan foydalaniladi.
P’ezometrik sath o’lchagichlar


7-rasm.
P’ezometrik sath balandligi o’lchagichi. 1- p’ezometrik naycha ; 2- manometr ; 3- drossel’ ; 4- rotametr .
Turli hil agressiv va agressiv bo’lmagan suyuqliklarni, ochiq yoki yopiq idishlardagi suyuqliklar sathlarini o’lchash uchun qo’llaniladi.Suyuqlik solingan idishga p’ezometrik trubka 1 tushiriladi va trubkaning ustki tomoni manometr 2 bilan parallel qilib havo manbaiga ulanadi. Unda havoning sarfi drossel’ 3 bilan cheklanib, rotametr yordamida kontrol qilib turiladi.
3. Elektrodli sath o’lchagichlar elektrodlar orasida sig’imli yoki aktiv qarshiliklarning o’zgarishiga muvofiq o’lchashga asoslanadi. Suyuqlik sath balandligining o’zgarishi bilan bog’liq ravishda elektrodlar orasidagi elektr sig’im o’zgarishiga asoslangan asbob sig’imli sath o’lchagich deb ataladi.Sig’imli sath o’lchagich silindrik kondensator va o’lchov asbobidan iborat (8-rasm). Idish devori 1 bilan elektrod 2 orasidagi elektr sig’imning o’zgarishi undagi elektron kuchaytirgich 4 orqali kuchaytirilib, signalizator yoki o’lchov asbobi 5 ning ishlashini ta’minlaydi.