O’zdjtu rgffakulteti 110-guruh Abdulla Qodiriy roma ni/A

В ЕЯ0Е ^1^^^^Л|М||^^^^^"

ng tematik ifi: tarixiy

Asar mavzusi:

“Mehrobdan chayon” romani yozuvchi izohi bilan Xudoyorxon va munshiylari hayotidan tarixiy ro’mon bo’lib, unda Qo’qon xoni Xudoyorxonning noodil siyosati, insofsiz ulamolar, o’sha davrning og’ir hayot tarzi, oddiy xalqning ahvoloti haqida so’z boradi.
“Shu ikki sinf kurashini tasvir qilish vositasida xon harami, xotinlari, qirq qizlar, tarixiy va etnog’rafik lavhalar, o’zbek hayoti, qiziqchilig’i, tanqidchiligi, o’zbek xotin-qizlari orasidag’i iste’dod, shoiralar, azkiyachilik va boshqa yana ko’p nuqtalarni qamrab olindi” deb yozadi Abdulla Qodiriy.

oyasi
Asarning asosiy g’
Yozuvchi Solih Maxdum, Abdurahmon domla, Shahodat muftiy, Hurramshohlar obrazi orqali zalolatga ketgan ba’zi ruhoniylarning asl basharasini ochib beradi. Ularning iflos bir moziyidan tortiq hozirgi kunigacha tasvirlab, xalqni aldash, laqillatish kabi hunarlarni o’zlariga kasb qilib olgan ba’zi domlalarning holatiga achinadi. Bu hol bilan jamiyat tobora zalolat botqog’iga botib ketaverishidan afsuslanadi.
Sultonali Mirzo, Safar bo’zchi, Muhammad Rajabbek, Toyir, Qobil. Oisha bibilar obrazi orqali oddiy xalq va hukumat vakillarining insof-diyonati, o’zbekona samimiyatini ochib beradi.
Maknuna aytganlaridek, romanning bosh qahramonlari Anvar bilan Ra’noning jasoratlariga tan bermaslikning iloji yo’q. Albatta ikki sevishganning orasidagi muloqotlar, mushoiralar tasviri ham juda originaldir.



■ZBEKISTON

«2004 125-00
- Abdulla Qodiriy ikkinchi yirik asari „Mehrobdan chayon"ni 1928-yil fevralda yozib tugatdi. Roman 1929-yil Samarqandda bosilib chiqdi. Garchi bu roman mavzui ham XIX adabiyot hodisalari - „xon zamonlari" davridagi o'zboshimchaliklarni ko'rsatishga qaratilgan bo'lsada, unda roman yozilgan davr ruhi kuchli. Asarni „Mehrobdan chayon" deb atash, ziyoli ulamolarni qahramon qilib tanlashdan murod muqaddas dargoh - sajdagohdan chiqqan, o'sha dargohga nomunosib munofiq, qallob, tuban kimsalarga, hasadgo'y, e'tiqodsiz kishilarga ishoradir. Romanda Anvar bilan Ra'noning sevgi sarguzashti, qalb nazokati shoirona tarannum etilgan. Maktabdor Solih mahdumning yumoristik obrazi adabiyotshunoslikda yozuvchining jiddiy yutug'i, kashfiyoti sifatida e'tirof qilingan.

Asar sarlavhasi haaida fikr:

Asami „Mehrobdan chayon" deb atash, unda ko'proq ziyolilar — madrasa ko'rgan mo'tabar mulla odamlami qahramon qilib tanlashdan murod, ayrim adabiyot-shunoslar o'ylaganicha, „musulmon ruhoniylarning reaksion rolini fosh etish" dangina iborat emas.
Aslida muqaddas dargoh — sajdagohdan chiqqan, muqaddas dargohga nomunosib, munofiq, qallob, tuban kimsalarga, ziyoli, ma'rifatli bo'la turib, ilmiga amal qilmay, muqaddas dargohni oyoqosti qiladigan, shaxsiy manfaat, mansab-martaba yo'lida hech narsadan toymaydigan, iste'dodli, halol odamlami ko'rolmaydigan hasadgo'y, e'tiqodsiz kishilarga ishoradir.
„Mehrobdan chayon"dagi Anvar qismatida, uning tevaragidagi fisq-u fasodlar, qalloblar qutqusi bilan Anvar boshiga tushgan kulfat, ko'rgiliklar qahramonning qalb iztiroblari, qalloblarga cheksiz nafrati ifodasida Qodiriyning o'z boshidan kechgan iztiroblari ham aks etgan.

Toshkent
Asarning lingvistik tahlili: Mirzaboshi Dasturxonchi

Savdogar


Kasb-hunarga


Joy nomlari

— Agar Farhodning Shirin, bo'lsa Majnunlarning Laylosi
Nasib o'lmish menga gulshan aro gullarning — Ra’nosi.
(Mirzo)
Agar or etsa Layli haqlidir Qaysning jununidin
Ne baxt Ra’no xaridoring talab ahlining — Mirzosi.
(Ra’no)

Asardagi tugun: * I I 111