O’zdavtemiryo’lnazorat ơzbekiston respublikasi temir yơllarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bơyicha

O’ZDAVTEMIRYO’LNAZORAT



ƠZBEKISTON RESPUBLIKASI

TEMIR YƠLLARIDA POEZDLAR

HARAKATI VA MANYOVR

ISHLARI BƠYICHA
YƠRIQNOMA


Toshkent

2014 yil

ƠZBEKISTON RESPUBLIKASI TEMIR YO’LLARDA YUK VA YO’LOVCHILAR TASHISH XAVFSIZLIGINI NAZORAT QILISH DAVLAT INSPEKSIYASI


ƠZBEKISTON RESPUBLIKASI

TEMIR YƠLLARIDA POEZDLAR

HARAKATI VA MANYOVR

ISHLARI BƠYICHA
YƠRIQNOMA


(27.01.2003 yil holatiga

qo’shivcha va o’zgartirishlar bilan)

( “O’zdavtemiryo’lnazorat” DI ning

2001 yil 06 noyabrdan 50-son buyrug’i bilan

2001 yil dekabridan kuchga kirgan)

Toshkent

2014 yil

1-BO’LIM
UMUMIY QOIDALAR
1. O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bo’yicha Yo’riqnoma¹, O’zbekiston Respublikasi temir yo’laridan texnikaviy foydalanish qoidalari² (keyinchalik - TFQ) va O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida signallashtirish bo’yicha yo’riqnoma³da belgilangan asosiy qoidalarga muvofiq ravishda quyidagi qoidalarni o’rnatadi:

stansiyadagi signalizatsiya, markazlashtirish va blokirovka (SSB) ning hamda signalizatsiya va aloqaning turli vositalarida, jumladan, normal holatlarda ham, ushbu qurilmalar nosozligida ham poezdlarni qabul qilish, jo’natish va o’tkazish;

temir yo’llarda va inshootlarda ta'mirlash-qurilish ishlari amalga oshirilayotgan sharoitlarda poezdlarni qabul qilish va jo’natish;

stansiyalarda manyovrlarni amalga oshirish;

poezdlarga ogohlantirishlar berish;

poezdlar harakati va manyovr ishlari xavfsizligini belgilovchi boshqa qoidalar.

Ushbu Yo’riqnomada ko’zda tutilgan talablarni tegishli xodimlar yaxshi bilishlari va aniq bajarishlari - poezdlar va manyovrlar ishlarini amalga oshirishda xavfsizlikni ta'minlashning eng muhim shartlaridan biridir.
2. TFQ ning 234-bandiga muvofiq, poezdlar harakatiga rahbarlik qilish bo’yicha har bir stansiya va yo’l posti va har bir poezd bir paytning o’zida faqat bir xodim, ya'ni: stansiya – stansiya navbatchisining, dispetcherlik markazlashtirish bilan jihozlangan uchastkalarda esa - poezd dispetcherning, post - post navbatchisining, poezd - yetakchi lokomotiv (motorvagon poezdi) mashinistining tasarrufida bo’lishi shart.

Har bir stansiya va yo’l postida poezdlarni qabul qilish, jo’natish va o’tkazishni faqat bir xodim - stansiya navbatchisi, dispetcherlik markazlashtirish bilan jihozlangan uchastkalarda esa - poezd dispetcheri boshqarishi mumkin.

Yo’lning rivojlanganligiga bog’liq ravishda stansiyalarda bir necha stansiya, post yoki park navbatchilari bo’lishi mumkin, ularning har biri o’ziga biriktirilgan ish hududida poezdlar harakatini yakka o’zi boshqaradi va belgilangan operatsiyalarni bajaradi. Bunday xodimlarning boshqaruv hududlarini chegaralanishi va bajaradigan vazifalari stansiyaning texnikaviy-boshqaruv aktida ko’rsatiladi.
3. Poezdlarni boshqarish va manyovr ishlari bo’yicha barcha farmoyishlar qisqa, lo’nda va tushunarli qilib berilishi lozim. Farmoyish bergan xodim har safar uni qisqacha takrorini eshitib, farmoyish to’g’ri tushunilganiga, keyinchalik uning to’g’ri bajarilganligiga (nazorat uskunalari ko’rsatmalari, ijrochining radio aloqa, park aloqasi orqali yoki shaxsiy dokladiga ko’ra) ishonch hosil qilishi kerak.

Poezdlarni qabul qilish, jo’natish va o’tkazish, shuningdek, manyovr ishlarini bajarish bo’yicha barcha ishlar aniq, Texnikaviy foydalanish qoidalari, O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida signallashtirish bo’yicha Yo’riqnoma, ushbu Yo’riqnoma va stansiyaning texnikaviy-boshqaruv aktiga binoan to’g’ri bajarilishi shart.

4. Odamlar hayotiga, temir yo’l transportining moddiy-texnika vositalari va inshootlari butligiga xavf soluvchi favqulodda holatlar vujudga kelgan sharoitlarda poezdlar harakati va manyovr ishlari tartibi tegishli bo’linmalar uchun DATK boshqaruvi raisi tomonidan tasdiqlanadigan me'yoriy hujjatlarda belgilanadi.
5. Signalizatsiya, markazlashtirish va blokirovka qurilmalarini boshqarish, svetoforlarni ochish va yopish quyidagi xodimlar tomonidan amalga oshiriladi:

stansiyada - stansiya navbatchisi (keyinchalik - DSP) yoki yning farmoyishiga binoan stansiya navbatchisi huzuridagi operator, markazlashtirish posti operatori yoki strelkali post navbatchisi tomonidan;

yo’l postida - post navbatchisi vazifasini bajaruvchi stansiya navbatchisi (keyinchalik - post DSP si) tomonidan;

dispetcherlik markazlashtirish mavjud bo’lsa - poezd dispetcheri (keyinchalik - DNS) tomonidan.

6. Poezd stansiyadan chiqish svetoforining taqiq ko’rsatmasida yoki chiqish svetoforiga ega bo’lmagan yo’llardan jo’nayotgan bo’lsa, peregonni band etishga ruxsat (agar u radio aloqa opqali uzatilmagan taqdirda) yetakchi lokomotiv mashinistiga stansiya navbatchisi yoki poezdlar harakatiga aloqador stansiya xodimlaridan birining tomonidan shaxsan taqdim etiladi, bu stansiyaning texnikaviy-boshqaruv aktida ko’rsatiladi. Mashinist berilgan ruxsatnoma poezd va peregonning nomeriga mos ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak.
7. Signalning taqiq ko’rsatmasida poezdni qabul qilish yoki jo’natish xaqidagi stansiya navbatchisining buyrug’i manshinistga radio aloqa orqali uzatilsa, bunday buyruqning matni ushbu Yo’riqnomaning 30- va 31-bandlarida belgilangan shakllarga mos kelishi kerak.

Stansiya navbatchisining poezd mashinistiga radio aloqa orqali buyruq matnini yetkazishidan oldin barcha hollarda buyruq nomeri ko’rsatiladi. Mashinist buyruq matnini to’liq takrorlashi, stansiya navbatchisi esa - uni to’g’ri qabul qilinganini "To’g’ri, bajaring" so’zlari bilan tasdiqlashi va mashinistga buyruq berilgan vaqtni (soat, minut) ko’rsatishi kerak.

8. Kirish, marshrut yoki chiqish svetoforining taqiq ko’rsatmasida poezdlar qabul qilingan yoki jo’natilgan holatlarda poezdlar harakati jurnalida poezd nomerining to’g’risida ("Izohlar" ustunida) tegishli belgi qo’yillishi kerak:

"PC" (radio aloka orqali), "PS" (taklif signali bo’yicha), "PR" (yozma ruxsatnoma bo’yicha). "PC" belgisida, bundan tashqari, buyruqning nomeri va uni mashinistga uzatilgan vaqti, shuningdek, svetofor literlari (yoki chiqish svetofori bo’lmasa, jo’natilgan yo’lning nomeri) ko’rsatilishi lozim.

Masalan: "RS № 1 12-00 CH2". Poezdlar harakati jurnalida buyruq matni yozilishi talab etilmaydi.

Mashinistga uzatiladigan buyruqlarni hujjatli ro’yxatlashtirish tizimi bilan jihozlangan stansiyalarda svetoforning taqiq ko’rsatmasida poezdlarni qabul qilish va jo’natish to’g’risidagi buyruqlap magnitofon tasmasida ham qayd etiladi.

Poezdlar harakati jurnalida yuqorida ko’rsatilgan qayd barcha holatlarda bo’lishi shart.
9. Kirish, chiqish (marshrut) svetoforining taqiq ko’rsatmasida poezdlarni stansiyaga qabul qilish yoki jo’natishda barcha xolatlarda stansiya navbatchisi, taklif signali knopkasidan foydalanishi yoki mashinistga taqiq signalidan o’tishga tegishli ruxsatnoma berishdan avval qo’ndoq (knonka) ni svetoforning taqiq ko’rsatmasiga mos holatga keltirishi lozim va stansiyaniig texnikaviy-boshqaruv aktida belgilangan tartibda, qabul qilish yo’lining bo’sh ekanligi, marshrutdagi strelkalar to’g’ri o’rnatilganligi va tutashtirilgani, poezdni jo’natishda esa, byndan tashqari, birinchi blok-uchastka (avtomatik blokirovkada) yoki peregonning (yarim avtomatik blokirovkada) bo’sh ekanligiga hamda blok-tizim tegishli harakat yo’nalishiga o’tkazilganligiga ishonch hosil qilishi kerak. Taklif signali knopkasini, toki qabul qilinayotgan yoki jo’natilayotgan poezdning yetakchi lokomotivi svetofordan o’tgunicha, bosib turish lozim.
10. Strelka bo’g’izlarida yoki svetoforning taqiq ko’rsatmasida poezdni qabul qilish yoki jo’natishda temir yo’l kesishmasini yopilishi to’g’risida "pereezdni yopish" knopkasini bosish bilan xabar beriladigan uzoqlashish uchastkalarida joylashgan pereezdlari mavjud stansiyalarda, stansiya navbatchisi ushbu knopkani bosishi, poezd pereezddan o’tgandan keyin esa uni normal holatga qaytarishi kerak. Bunday stansiyalarda svetoforning taqiq ko’rsatmasida poezdni qabul qilish yoki jo’natishda har qanday holatlarda mashinist pereezdga kelishda 20 km/soat dan ortiq bo’lmagan tezlikda o’ta hushyorlik bilan harakatlanishi, to’siq uchrasa, poezdni darhol to’xtatishga tayyor holda bo’lishi lozim. Bunday stansiyalarning ro’yxati DATK bo’yicha buyruq bilan e'lon qilinishi lozim.
11. Stansiya navbatchisi poezd kelganidan (qaytganidan), jo’naganidan yoki o’tganidan so’ng bu to’g’rida darhol qo’shni stansiya navbatchisi va poezd dispetcheriga xabar qilishi shart.

Poezdning jo’nagani (o’tgani) to’g’risida quyidagi shaklda xabar beriladi: