O’zbyekiston ryespublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

1.2-rasm. Oziqlanish imkoniyatiga qarab tartibga solib turadigan hayvonlar populyatsiyasi gomeostozligi (I.I.Dedyu bo’yicha, 1990).
Rasmda ko’rinib turibdiki, ijobiy teskari aloqa tufayli alohida yashaydigan organizmlarning soni o’sadi. Keyinchalik esa oziqlanish resurslarining cheklanganligi va teskari, salbiy oqibatlar ta‘sirida bu o’sish to’xtaydi. Shundan so’ng, mayatnik teskari tomonga harakatlanadi. Demak, populyatsiya amaliy jihatdan statik muvozanatga erishmasdan dinamik muvozanat holatida bo’ladi. Tabiatda gomeostazni qo’llab-quvvatlash uchun tashqi aralashishlar (boshqarish) talab etilmaydi.
Gomeostatik mexanizm ma‘lum chegarada mavjud bo’ladi. Ularning chegaradan chiqib ketishi populyatsiyalar (ekosistemalar)ning halok bo’lishiga olib kelishi mumkin. Masalan, paxta hosildorligini quyidagicha izohlash mumkin: Markaziy Osiyo davlatlarining yuqori paxta hosildorligini ko’pincha g’o’zaga beriladigan ma‘danli o’g’itlarga bog’lashadi.
Agar unga beriladigan ma‘danli o’g’itlar va sug’orish me‘yoridan ortiqcha berilsa, ko’pgina paxta maydonlarining eroziyaga uchrashi uning sho’rlanishiga va foydalanish samaradorligini pasayishiga olib kelishi mumkin.Biotizimning eng yuqori darajasi jamoa hisoblanadi.

Jamoa –bir muhit va ob-havo sharoitiga ega bo’lgan maydonda hayot kechiruvchi organizmlar – o’simlik, hayvonot va mikroorganizmlar majmuidir.

Jamoa beo’lchov biotizim hisoblanadi. Demak, planetamizda joylashgan barcha organizmlar yig’indisi kichik guruhli organizmlar ham bo’lishi mumkin.
1.4 Biotsenoz. Jamoaga nisbatan biotsenoz biotizimda chegaralanmagan-ligi bilan farq qiladi. Boshqacha aytganda, biotsenoz-bu sodda (elementar) tabiiy turkumdir.