O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Murabbiyning  ekspressivlik  qobiliyati.
  Kishilar  muloqoti  nafaqat 
verbal  (so‘zda)  holida,  balki  ekspressiv-emotsional  darajada  ham  yuz 
beradi. Bu muomala san’atining eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. 
Ekspressiv  muloqot  kishilarning  o‘zaro  munosabatlarida  katta 
ahamiyatga  ega.  Jamoaning  barcha  norasmiy  tuzilmalari  (yetakchilik, 

---

33 
kichik  norasmiy  guruhlar,  sotsial  rollar,  o‘zaro  ta’sir  va  b.)  ekspressiv 
muloqot  natijasi  sifatida  o‘yinchilarda  vujudga  keluvchi  yoqtirishlari 
yoki yoqtirmasliklari asosida o‘z-o‘zidan tashkil etiladi. 
Murabbiyning his tuyg‘si va xulq-atvori o‘quv-mashq va tarbiyaviy 
vazifalarni  hal  etishda  katta  rol  o‘ynaydi.  Muloqotning  ekspressivligi, 
emotsional rang-barangligi vaziyatni jonlantiradi. 
Emotsional  “yopiqlik”,  irodasizlik  murabbiyni  hissiz  va  sovuq 
robotga o‘xshatib qo‘yadi, o‘quvchilarga qattiq talablar qo‘yilgan vaqtda, 
murabbiy  tergovchiga  aylanib  qoladi.  Aynan  murabbiyning  tegishlicha 
emotsional 
harakatlari 
salbiy 
hodisalarga 
nisbatan 
murosani 
shakllantirishi,  tarbiyalanuvchilarga  mehr  berishi,  ularni  yaxshi  ishlarga 
va  bir-biriga  nisbatan  iliq  munosabatlarga  ruhlantirishi,  jamoada  qulay 
muhitni yaratishi mumkin. 
Ekspressiv  muloqotda  murabbiy  yaxshi  niyatli  bo‘lishi,  o‘zidan 
asosan “Ijobiy quvvat” taralib turishi kerak. Xushko‘ngil, yaxshi niyatli 
murabbiy  tarbiyalanuvchilarda  ijobiy  his-tuyg‘ularni  va  o‘ziga  nisbatan 
iliq  munosabatni  uyg‘otadi.  Bunday  holatlarda  o‘z  tarbiyalanuvchilarini 
qiziqtirish  va  har  qanday  kasbiy  vazifalarni  hal  etish  murabbiy  uchun 
yengil kechadi. 
Murabbiyda  yumor  hissi  bo‘lishi  ham  muloqotni  yengillashtiradi, 
biroq  bunga  osonlikcha  erishib  bo‘lmaydi.  So‘z  bilan  insonni  qattiq 
jarohatlash  mumkinligini  unutmaslik  kerak,  shu  sababli  qayerda 
jilmayish yoki kulish joiz yoki joiz emasligini hisobga olish zarur.