O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
8-rasm 
 
1. To‘p bilan ishlashning “ikki tomonlama qattiq” usuli
 (8-rasm). 
 Uzatishning “ikki tomonlama qattiq” usulida qo‘l barmoqlari to‘pga 
quyidagi  tarzda  joylashadi.  To‘pga  tegishdan  oldin  ko‘rsatkich 
barmoqlar bir  to‘g‘ri  chiziqda  joylashadi.  Ular  o‘rta  barmoq  bilan birga 
to‘pni  sekinlashish  va  tezlatishda  asosiy  ishni  bajaradi.  Nomsiz  va 
ba’zida  bosh  barmoq  ham  to‘pni  ushlashda  qatnashadi.  Agarda,  qo‘l 
tirsaklari  ikki  tomonlama  yumshoq  uzatishdagi  kabi  keng  yozilgan  va 
kaftlar yuqoriga qaratilgan holatlarda bu amalga oshadi. 
Barmoq  uchlari  ham  to‘p  bilan  ishlash  oldidan,  ularning  burchak 
harakatlari  ampilitudasining  chekka  nuqtasida  bo‘ladi,  himoyadagi 
o‘yinchi  bo‘g‘inlarining  anatomik  xususiyatlari  sababli  bo‘shashgan 
holda faol burchak harakatlarini qila olmaydi. To‘p asosan barmoqlar va 
kaftning  egiluvchan  elementlari  tomonidan  sekinlashtiriladi,  bu  to‘p 
bilan  ishlash  yo‘lini  qisqartiradi  va  uzatish  aniqligini  pasaytiradi.  Bu, 
ayniqsa,  bosh  barmoqlar  qattiq  qo‘yilganida  va  to‘pning  amortiza-
tsiyasiga  ularning  faqat  chekka  tomonlari  qatnashgan  hollarda  sezilarli 
bo‘ladi. 
2.  Uzatishning“  ikki  tomonlama  yumshoq”  usuli  (9-rasm) 
uzatishning  eng  ishonchli  va  aniq  usulidir.  Qo‘lning  to‘p  bilan  o‘zaro 
ta’sirlashuvida  quyidagi  shartlarga  amal  qilinganida  to‘p  bilan  ishlash 
eng “yumshoq”, yengil va samarali bo‘ladi. 

---

105 
To‘p  ikki  tomondan  har  ikkala  qo‘lning  bosh  va  ko‘rsatkich 
barmoqlari  bilan  ushlanadi,  o‘rta  barmoqlar  kamroq  yuklanadi, 
jimjiloqlar va nomsiz barmoq umuman to‘pga tegmaydi. 
 
9-rasm