O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

1-vazifa. Himoyalovchi platforma maydonini kengaytirish.

Ushbu vazifaning hal etilishi to‘p bilan ishlashning ishonchliligini oshiradi. Bu ma’lum ma’noda, to‘pning yetib borish ehtimolini ta’minlash uchun katta mo‘ljaldan foydalanishga o‘xshaydi. Ushbu sharoitni amalga oshirishga urinish sifatida himoyachilar tomonidan ikki qo‘ldan iborat platformadan foydalanish to‘pni bir qo‘lda kaftning orqasi bilan qaytarishini ko‘rsatish mumkin. Bu himoyachilarning to‘pni qaytaruvchi platformani tashkil etuvchi ikki qo‘l bilan to‘pga ishlov berishga intilishlari bilan ta’minlanadi, bu tizzada sirpanib va yon tomonga yiqilib qaytarilishlarda qo‘llaniladi. Ayrim holatlarda to‘pni orqaga umbaloq oshib yiqilishda ikki qo‘llab qaytarish ham mumkin.
Ta’kidlash joizki, to‘pni umbaloq oshib yelkadan yoki orqadan oshirib qaytarish ko‘krak bilan sirpanib yiqilishdan ko‘ra samaraliroq, keyingi holatda to‘p juda kichik va ancha notekis yuza – barmoqlarning orqa tomoni bilangina qaytariladi.

2-vazifa. Himoyalovchi platformani oqilona o‘zgartirish.

Himoyachi tomonidan qaytaruvchi platformani joylashishidagi mo‘ljalini o‘zgartirmasdan turib ko‘chirishning eng tez va samarali usuli, nazariya va amaliyot nuqtai nazaridan ham quyidagilar: qadam qo‘yish, egilish, tizzaga sirpangan holda tashlanish, yon tomonga yiqilish (ushbu tartib o‘yinchining yonidan o‘tayotgan to‘pgacha bo‘lgan masofaning
ortib borishi bilan belgilanadi) umbaloq oshib yelka yoki orqadan to‘pni qaytarish, to‘p himoyachidan uzoqroqda bo‘lganda mo‘ljallanadi.
Qaytaruvchi platformani o‘zgartirish usulini tanlash himoyachining yaqinidan uchib o‘tayotgan to‘pgacha bo‘lgan masofa bilan aniqlanadi. “Oyoqdan oyoqqacha” tushadigan to‘plar ostida qaytaruvchi platformani o‘zgartirish gavdani bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa o‘tkazib, qadam qo‘ymasdan turish holatida to‘p qo‘l balandligida uchib o‘tayotgan bo‘lsa amalga oshiriladi. Boshqa holatlarda platformani yoki oyoqlarni to‘g‘rilagan holda yuqoriga ko‘tarilish, yoki oyoqlarni bukib, ularni oldinga o‘tkazib, pastga tushirish kerak.
Agarda to‘p oyoqlarning tashqi tomoni yonidan uchib o‘tayotgan bo‘lsa yoki himoyachilarning oldida pastlashayotgan bo‘lsa, platformani qadam qo‘yib yoki zarba ta’siri joyiga engashgan holda ko‘chirish samarali bo‘ladi.
Agarda hujumchining zarbasi unchalik “aniq” bo‘lmasa va to‘p himoyachidan ancha uzoq masofada uchib o‘tayotgan bo‘lsa, tizzada sirpanish holatida platformani to‘p bilan uchrashish joyiga ko‘chirish, yon tomonga yoki to‘g‘riga siljish va qo‘llarni oldinga tutib turish kerak. Himoya o‘yinidagi ushbu usul ko‘proq joyni noaniq tanlangan hollarda (aniq tanlanganda hujumchini urgan to‘pi to‘g‘ri himoyachiga kelib tushadi) qo‘llanilishi lozim.
Tizzada sirpanish hisobidan himoyachi qaytaruvchi platformani to‘p ostiga ko‘chirishga ulgurmagan hollarda, u platformani tayanch maydonining tashqarisiga chiqarishga va qo‘lini uchish trayektoriyasiga qarshi cho‘zishga, keyin yon tomonga yiqilish holatiga o‘tishga majbur bo‘ladi. Biroq, himoyachi yonga yiqilish holatida ham ikki qo‘llab to‘pga yeta olmasa, uni bir qo‘lda intilish usuli qutqazishi mumkin – tirsakning old qismi bilan umbaloq oshiriladi. Uncha katta bo‘lmagan tezlikda o‘tayotgan eng uzoqdagi to‘plar ayollar voleybolida xuddi shu usulda yugurishdan so‘ng bilakning old qismi bilan (ayrim hollarda kaft bilan) umbaloq oshib qabul qilinadi.
Erkaklar voleybolida bunday vaziyatlarda ko‘krak bilan yiqilib sirpanishdan foydalaniladi, to‘p esa barmoqlarning orqa tomoni bilan qaytariladi. Mexanika nuqtai nazaridan ushbu o‘yin usuli, to‘pni umbaloq oshib qaytarishga qaraganda, kamroq samaralidir. Yetkazib berish sifati esa ancha yuqori bo‘ladi, chunki to‘p qo‘lning yumshoq yuzasi bilan ancha katta maydonda qaytariladi. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, ko‘krak bilan yiqilish usulining yana bir kamchiligi himoyada to‘pni qabul qilishning boshqa usullarini cheklab qo‘yadi –
ko‘pincha ularning o‘rnida qo‘llanilishidir. Himoyada o‘ynashning samaraliroq va oqilona usullarini batafsilroq ko‘rib chiqamiz.