O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Arabiston yarim orolining qadimgi davlatlari 
 
Geografik o’rni, iqlimi va aholisi 
Arabiston Osiyodagi eng katta yarim orol bo’lib, 
3 mln. kv.km. hududni egallaydi. Uni g`arbda Qizil 
dengiz, sharqda Fors va Ommon qo’ltiqlari suvi,
janubda Adan qo’ltig`i va Arabiston dengizi yuvadi. 
Arabistonning bepoyon yerlari asosan sahrolardan 

---

302 
iborat. Daryolar juda kam. Arabiston yarim oroli 
tabiiy boyliklarga boy. Qadimgi Sharqda o’zining 
ziravorlari va xushbo’y moylari bilan mashhur 
bo’lgan. Ziravor va xushbo`y moylardan qadimda 
kosmetika va parfyumeriya, tibbiyotda, diniy 
marosimlarni bajarishda foydalanilgan. Arabistonni 
o’rab turgan dengizlardan qadimdan marvarid, qizil va 
qora marjonlar olingan. Yarim orolda oltin, temir, 
qalay, mis va surma kabi xomashyolar bor. Janubiy-
g`arb va janubiy-sharqda qadimda oq marmar, 
oniks, alebaster, qimmatbaho toshlar: zumrad, 
berulliy, feruza, va tuz qonlari bor edi.
Arabiston yarim oroli orqali qadimda xalqaro 
savdo yo`llari o’tgan. Bosh savdo yo’li «Xushbuy 
moy yo’li» deb atalgan. Arabistonning janubiy-
sharqi, sharqiy o’rtayer dengizi qirg`og`iga ikki 
yo’nalish bilan: biri Gazo va Ashdad, boshqasi, Tir va 
Damashqqa yo`nalgan, yana bir savdo yo’li janubiy 
Arabistondan janubiy Mesopotamiyaga borgan. 
Bundan tashqari, Qizil dengiz va Fors qo’ltig`i dengiz 
yo’li orqali Arabiston, Sharqiy Afrika va Hindiston 
bilan savdo aloqalari o’rnatilgan. 
Arabiston yarim orolida odamning izlari paleolit 
davriga borib taqaladi. Mezolit va neolit (er.avv. X-
V ming yilliklar)ga oid yodgorliklar mavjud. 
Arabiston yarim orolining er.avv. IV-III-ming 
yilliklardagi aholisi to’g`risida aniq ma'lumotlar 
yo`q. Shumer hujjatlarida Magan va Melukka (ba'zi 

---

303 
tadqiqotchilar Maganni Arabiston yarim orolining
sharqi deb taxmin qiladilar) mamlakatlari to’g`risida
eslatib o`tiladi.
Er.avv. II ming yillikda Arabiston yarim 
orolining janubiy g`arbida semit tillarining janubiy 
arab shevasida so’zlashadigan Saba, Mina va Kataban
ittifoqlari vujudga keladi. Arabistonning shimoliy 
g`arbiy qismida er.avv. II ming yillikda midianit 
qabilalari yashagan.