O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Qadimgi Vyet davlatlari va ularning 
qo’shnilari 
Shimoliy Vetnamdagi va Janubiy dengizning 
shimoliy qismidagi davlatlardan shimolroqdagi 
qadimgi Xitoy an'analariga ko’ra birinchi navbatda 
«varvar» (Xitoy an'anasi nuqtai-nazaridan) Eyu (Vyet)
podsholigi tarixda yaxshiroq ma'lum. 
Yue podsholigi er. avv. VII asrda Yanszi 
daryosining quyi oqimida paydo bo’lgan. Uning 
ijtimoiy tuzilishi qadimgi Xitoy podsholiklariga 
qaraganda soddaroq bo’lgan. Aholining asosiy 
mashg`uloti sug`orma sholikorlikdir. Er. avv. IV-III
asrlarda Yanszi daryosining yuqori qismida besh 
davlat: Xanchxa, quyi qismida Vanglang (keyin 
Aulak), sharqda Teyau, Namvyet va boshqalar 
mavjud bo’lgan. Ular yuqori ijtimoiy taraqqiyot 
darajasida bo’lganlar. Janubiy podsholiklarda xan 
madaniyatini qabul qilish shimolga qaraganda ancha 
yuqori bo’ladi.
Er. avv. III asrda hududdagi eng rivojlangan 
davlatlardan Xongxa daryosining quyi qismi va unga 
qo’shni hududlarda Siszyan pastida vetnamliklarning 
ajdodlari lakvyetlar joylashgan davlat Namvyet edi. 
Aulakda aholining asosiy qismini jamoachilardan 
iborat mayda ishlab chiqaruvchilar tashkil qilgan. 

---

459 
Turli manbalar Namvyet jamiyatida qullar
mavjudligini ko’rsatadi. Hukmron sinflar jamiyatda 
katta yer-mulk egalari hukmron tabaqa bo’lib, ular 
bilan bog`langan xizmat zodagonlari, qullar va mayda 
ishlab chiqaruvchilar bo’lgan. Davlat tepasida
hukmdor turgan. Qadimgi vyetlar madaniyati o’ziga 
xos edi. Ayniqsa, ajdodlarga e'tiqod, yer ruhiga, 
timsoh-ajdar va suvda suzuvchi qushlarga sig`inish 
keng tarqalgan. 
Er. avv. 221-214-yillarda Aulak, Teyau va 
Namvyet davlatlari Sin imperiyasi bilan o’z
mustaqilliklari uchun urush olib boradilar. Urushlar
jarayonida Aulak o’z mustaqilligini saqlab qoladi va 
Teyauning bir qismini o’ziga qo’shib oladi. Namvyet 
bir necha yil Sin qo’shinlari tomonidan bosib 
olingan. Er. avv. 207 yilda Namvyet va Aulak 
davlatlari birlashadi. Bu davlat er. avv. II asrda
janubiy –sharqiy Osiyoda eng kuchli davlat bo’lib, 
faqat Xan imperiyasidan kuchsizroq bo’lgan. 
Eramizdan avvalgi II asr boshlarida Namvyet
Vo'ongi (hokimi) o’zini Xan imperatoriga teng deb 
e'lon qiladi. Mamlakat iqtisodiyotini asosini sholikor 
hududlar tashkil qiladi. Bu davlatda yirik shaharlar,
rivojlangan ichki va tashqi savdo, hunarmandchilik 
mavjud edi.
Er. avv. II asr boshlarida Namvyet-Aulak 
hukmdorlari urushlar va diplomatik yo`l bilan 
qo’shni davlatlarni qo’shib olishga harakat qiladilar, 

---

460 
ammo er. avv. III asrda mamlakat Xan imperatori U-
di tomonidan bosib olinadi. Xan imperiyasi 
mamlakat ichki ishlariga aralashmaydi. Imperiya 
«varvarlarni varvaralar boshqaradi» siyosatini olib 
boradi.
Er. avv. III-II asrlarda Janubiy-Sharqiy Osiyoni 
tog`li hududlarida qadimgi Tay Diyen va Yelan 
davlatlari alohida guruhni tashkil etadi. Bu yerda
dehqonchilik zaif bo’lib, chorvachilik yetakchi o’rin 
egallagan. Shu bilan birga bu yerda qandaydir birma 
tilli guruhlar va Markaziy Osiyo chorvador aholisi 
bilan birgalikda ilk sinfiy jamiyatlar 
shakllantirilgan.Qullarning safi mahalliy etnik
birliklarni qaram qilish hisobidan to`ldirildi.
Er. avv. I asr boshlarida Xan ma'muriyati hozirgi
Shimoliy Vetnamdagi lanvyetlarni ommaviy
assimilyatsiya qilish siyosatini olib borgan. Bu 
siyosat kuchli qarshilikka uchraydi va zodagonlar
boshchiligida qo’zg`olonlar ko`tariladi. 40-50 yillarda 
Lanvyetlar «ikki opa-singil» boshchiligida
qo’zg`olon ko`tarib Xan hokimiyatini ag`darib 
tashlaydilar va o’z mustaqilliklarini qayta tiklaydilar. 
Xan imperiyasi uzoq urushlardan so’ng, mamlakatda 
o’z nazoratini qayta tiklaydi, lekin mahalliy aholini 
assimilyatsiya qilish siyosatidan voz kechishga 
majbur bo’ladi.
Eramizning I-V asrlarida Vetnamga Hindistondan 
buddizm, Xitoydan xitoy madaniyati kirib keladi. 

---

461 
Buddaviylik XII va XIII asrlargacha hukmron dinga 
aylanadi.