O`zbkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Suyuqlikning sirt tarangligini tomchi usulida aniqlash
Suyuqlikni sirt tarangligini stalagmometr bilan aniqlash mumkin. Bu usul kapillyardan oqib tushayotgan tomchi massasini aniqlashga asoslangan. Tomchi massasi sirt taranglikdan cheksiz kichik miqdorda oshganda u suyuqlikdan ajraladi. Shu sababdan ham tomchi suyuqlikdan ajralganda uning massasi sirt tarangligiga teng deb qarash mumkin. Shuning uchun tajribani asosiy maqsadi tomchi massasini aniqlashdan iborat bo’ladi. Agar oqayotgan suyuqlik xajmi V ga, V hajmdagi tomchilar soni n ga, suyuqlik zichligi d ga, og`irlik kuchi tezlanishi g ga teng bo’lsa, tomchi massasi quyidagi formuladan hisoblab topiladi:

a ni o’rniga 2r ifodasini qo’yish mumkin (r - kapillyar radiusi;  - sirt tarangligi). Bundan:

2r doimiy son bo’lganligi uchun uni K deb belgilaymiz, bunda:

; bundan

Shu kapillyardan, shu hajm bilan oqib chiqayotgan suv uchun:

(2)

2 - расм. Сталагмометр

1 - кенгайиш; 2 - капилляр тешиги;

А, Б - белгилар.

bu erda: d₀ - suvning zichligi; n₀ - tomchilar soni.

Tenglama (1) ni tenglama (2) ga bo’lib hosil qilamiz:

bu erdan sirt tarangligi:

Suv uchun ₀ jadvaldan olinadi.