1-tajriba: Fosfat kislotasini olish va uni aniqlash

Laboratoriya mashg`uloti № 3.

MAVZU:FOSFAT XOM-ASHYOLARIDAN EKSTRAKTSION FOSFAT KISLOTA ISHLAB CHIQARISH.

1-tajriba: Fosfat kislotasini olish va uni aniqlash.

(tajriba mo`riliy shkaf ostida bajariladi !!!)

Ozgina miqdordagi qizil fosforga konsentirlangan nitrat kislotasi ta`sir ettiring va ajiralib chiqayotgan gazni rangiga e`tabor bering!!! Olingan eritmaga 1- 2 tomchi ammoniy molibdat eritmasidan qo`shing. Tajribani hisobatida fosforni nitrat kislota bilan reaksiyasini yozib, uni yarim reaksiyalar usulida tenglang?
O`quv qo`llanmalar (masalan, Karapatyans va Drakin aftorligidagi o`quv qo`llanmani 8.4-bobida berilgan) dan ma`lumotlarni topib, tajribada hosil bo`lgan fosfat kislotasini ammoniy molibdat bilan ta`sirlashishi natijasida rangli kompleks birikma hosil bo`lishi reaksiya tenglamasini yozing. Hosil bo`lgan modda noorganik birikmalarning qaysi sinfiga kirishini aniqlang ?

2-tajriba: Fosfatlar gidrolizi.

Universal indikator qog`ozidan foydalanib, Na<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> yoki К<sub>3</sub>РO<sub>4</sub> tuzlari eritmalarini muhitini va pH ini aniqlang. Bu tuzlarni bosqichli gidroliz jarayonlarini molekulyar va ionli tenglamalarini yozing. Ortofosfat kislotani tablitsada berilgan bosqichli dissotsilanish konstantalari qiymatlaridan (К<sub>1</sub> = 7,1<sub>*</sub>10<sup>-3</sup>, К<sub>2</sub> = 6,2<sub>*</sub>10<sup>-8</sup>, К<sub>3</sub>= 5,0<sub>*</sub>10<sup>-13</sup>) foydalanib, har bir bosqichni 1M li eritma uchun gidrolizlanish darajasi va konstantasi qiymatlarini hisoblab toping ?
Hisobotda barcha gidroliz reaksiyalari va olib borilgan hisoblashlarni keltirib, gidroliz jarayonlarini qaysi bosqichlari amaliy ahamiyatga ega, qaysilarini inobatga olmasa ham bo`laverishiga hulosa yasang.

3-tajriba: Erimaydigan fosfatlarni olinishi.

Erimaydigan fosfatlarni olishu chun natriy yoki kaliy ortofosfat tuzlari eritmalaridan foydalanib, kamida besh nafar ion almashinish reaksiyasini o`tkazib ko`ring. Hisobotda o`tkazilgan tajribalarni tegishli reaksiya tenglamalarini yozib, har bir reaksiyadan so`ng olingan tuzlarni maksimal erish qiymatlarini ko`rsatib o`ting, masalan:
^Na3^PO4 ^{+ 3AgNO}3 ^{= 3NaNO}3 ^{+ Ag}3^PO4 ^{↓; ECh(Ag}3^PO4^{) = 1,3}*^10-20
Keltirilgan reaksiyalar orasidan qaysi biri suvni qattiqligini yo`qotishda amaliy ahamiyatga ega ekanligiga hulosa chiqaring ?